Yanlış beslenme ve mikroplu gıdalar vasıtasıyla hayvani yavaş
yavaş hasta eder. Karin altındaki damarlar yeşil olmaya baslar,
kızarıklıklar meydana gelir ve hafif kararma olur.
SOLUNUM YOLLARI BOZUKLUĞU :
Hayvan boğazına bir şeyler takılmış gibi ağzını açıp kapatır;
kuyruğundan nefes alıyormuş gibi kuyruğunu sallar.
TEDAVİSİ : İçme sularına tedavi süresince vitamin konur ve her gün ağıza
1-2 damla %2,5 Baytril 5 gün süre ile damlatılır. Not : Antibiyotik
tedavilerinde verilen süreye uyulması gerekir. Yoksa ileride bağışıklık
kazanan hayvan tedaviye cevap vermez.
KURUMA :
Bu hastalık halsizlik ve göğüste kuruma olarak çoğunlukla ölüm halinde
görülür. Kesin tedavisi olan bu ilaçlarla ayni zamanda yukarıda
Baytiril’in çözemediği problemler için de etkilidir. Yani çok geniş
etkili birçok hastalığa iyi gelen bir antibiyotiktir.
Biter al tablet : Bir tablet 8 eşit parçaya bölünür, bir parça bir
sulukta eritilerek 8 gün boyunca kuşlara verilir. (Her gün 1/8 verilir.)
ÇİÇEK :
Kuşçuluk için Veba dir. En belirgin özelliği, kesin ve çabuk kitlesel
ölümlerdir. Çok çabuk bulaşır ( 7-8 gün içinde). Gaga, göz çevresi ve
ayaklarda gözükür. Hastalanan kus asisi yapılmazsa 8 günde, ağzını aça
aça, kuyruğunu sallaya sallaya ölür.
Kanarien Pocken adli bu asi yurt dışından getirilmektedir. Yavru en az 6
haftalık olmalıdır. Hastalık olsun olmasın senede bir kez bütün kuşlar
aşılanmalıdır.
Türkiye de hemen her kümeste çiçek mikrobu bulunur. Bu mikrop sıcak ve
nemli yerler de salgın yaratır. Bu yüzden her yetiştirici 10. ayda
mutlaka asi yaptırmalıdır. Unutmayalım ki bu savaştan sadece asi
yaptırarak basa çıkabiliriz.
AYAK SİSLİĞİ :
Hastalığın belirtileri şunlardır : kusun ateşi çıkar, ayak bileklerinde
şişmeler görülür, parmaklarını kapatamaz hale gelir ve ayak tabanlarında
şişmeler ve yaralar görülür. Bu hastalığın tedavisinde “Teramycn”
merhem kullanılabilir. ¼ Aspirin toz haline getirilip merhemle
karıştırılır, haricen sabahtan ayaklara, tabanlara sürülür. Aksamda saf
vanodin e kusun ayakları sokulur ve ağızdan 1, 2 damla baytril
damlatılır. Bir hafta süreyle bu tedavi sürdürüldüğünde kuşta gözle
görülür bir iyileşme gözlenir.
İSHAL :
Mikrobik ve gıdaya bağlı olmak üzere iki türlüdür. Mikrobik olmayan
ishalde diyet uygulanır; Mama, yumurta verilmez sade ince yem ve yulaf
verilir. Mamalıkta sürekli haşlanmış patates bulundurulmalı ve
kaybettiği su kaybı için marulun kart yapraklarından veya ıspanak çok az
olarak verilmelidir.
Mikrobik ishalde, kusun pisliği tahlilinde çıkan sonuca göre ilaç
tedavisi uygulanmalıdır. Bazi ishal ilaçları ise şunlardır:
sulfamazettin, koksidin, niflodin.
KIRIK VE KANAMALAR :
Ayağı kırılan kusa pamuk takviyeli bilezik takılarak kusun kırık ayağı
alçıya alınır. 10 gün içinde ayağın kaynadığı ve kırılan ayağın hiç
aksamadığını görürsünüz. Bazı yetiştiriciler kırılan ayağa bant saramaya
çalışırlar, hem zordur hem de yanlış kaynamalara sebep olur.
KANAYAN YARALAR :
Genelde ur keserken ve ur düştükten sonra kanamalarla çok sik
karşılaşılır. Kanayan yaraya tetrat (insan için) kapsülü içindeki toz
dökülür. Hem antiseptik vazifesi görerek mikrop kapmasını engeller hem
de kani durdurur. Kanamayan tahriş olmuş, yapa derisi kalkmış yaralara
da terramisin merhem sürülmesi tavsiye edilir.
İŞTAHSIZLIK :
BELİRTİLERİ : Kanaryada yem yemeye karşı genel bir isteksizlik ve
durgunlukla kendisini belli eder.
NEDENLERİ : Çoğunlukla kanaryanın daha önce alışık olduğu yemin dışında
bir besin rejimi uygulanması veya tekdüze bir yemle beslenmesi ile
görülür. Bundan başka bazı hastalıklara bağlı olarak görülen
iştahsızlıklar da vardır.
TEDAVİSİ : Kanaryanın arzu ettiği yemlerin verilmesi,çok bölmeli
yemliklerde çeşitli yemler sunularak seçiminin kanaryanın tercihine
bırakılması ,iştah açıcı yeşillik ve meyvelerin verilmesi
yararlıdır.İştah açma amacıyla hazırlanmış kanarya şuruplarından
yararlanmak mümkündür.Eğer iştahsızlık belli bir hastalığın etkisiyle
ortaya çıkmış bulunuyorsa,öncelikle onun ortadan kaldırılması
gerekecektir.
HALSİZLİK :
BELİRTİLERİ : Kanaryanın son derece halsiz,güçsüz ve mecalsiz olmasıyla
eski hareketliliğini,canlılığını kaybetmesiyle,ötmeye ve yeme karşı
hissedilir oranda isteksiz davranmasıyla tanınır.Hastalığın ilerlemesi
halinde karin derisinin rengi koyulaşır,kırmızı ve hatta giderek mor bir
renk alır.
NEDENLERİ : Kötü yasama koşulları , kötü isli dumanlı,sigara
kokulu,havasız yerler,tek yanlı ve yetersiz beslenme soğuk algınlığı ile
ilişkili hastalıklarda çok uzun süren devrelerde , bu devreler içinde
beslenme bozuklukları zafiyetin nedenlerinden sayılabilir.
TEDAVİSİ : Kanaryanın elverişli koşullara kavuşturma ve iyi bir beslenme
sağlama alınacak baslıca önlemler arasında yer alır.Bu amaçla kanarya
temiz havali,ışık alan,rutubetten uzak,ısısı normal bir yere
alınır.İştah açıcı yem ve yeşillikler,meyveler,karma yemler,kuvvet
mamaları ile dengeli bir beslenme sağlanır.
BRONŞİT :
BELİRTİLERİ : Bronşitli kanaryada gözlenebilecek en belirgin
araz,solunum güçlüğü,sik sik nefes alma ve soluk alırken duyulan
hırıltıdır.Hastalığın ilk devrelerinde yüksek ateş görülür,eğer önlem
alınmazsa hastalık kanaryanın ölümüne yol açabilir.
NEDENLERİ : Şiddetli üşütme ve soğuk algınlığı sonucunda ortaya çıkan,
solunum yollarının iltihapla tıkanması seklinde tanımlanması mümkün olan
bir hastalıktır.Soğuk algınlığına ve nezleye neden olan etkenlerin
erken önlem alınıp giderilmediği taktirde bronşite dönüşme olasılığı
kuvvetlidir.
TEDAVİSİ : Tedavisi,soğuk algınlığı ve nezle tedavisine paralel
özellikler taşır.İlk önlem olarak kanarya daha sıcak bir yere
taşınır.Gagasi açılarak bir damla bal damlatılarak susaması
sağlanır.Suyuna bir damla TERRAMCINE damlatılmış ve ılıtılmış su
verilir.Nezlede olduğunca B ve C vitaminlerinin direnç artırıcı ve
iyileştirici etkisinden yararlanılmalıdır.Bu amaçla vitamin ihtiva eden
ampullerden bir damlalık aracılığıyla birer damla alınarak içme sularına
TERRAMYCINE ile birlikte damlatılmasından fayda görüleceği
kuskusuzdur.Kaynatılmış keten tohumu suyu da bu hastalıkta yararlanılan
şifa verici bir ilaçtır.
ASTIM :
BELİRTİLERİ : Kanaryanın soluk almada zorluk çekmesi,sik sik ve
hırıltılı soluması ile kendini belli eden bir hastalıktır.Astimli kus
ötmeye karşı isteksiz ve ötüş kalitesinden çok şey
kaybetmiştir.Genellikle uzun süren bronşitlerden sonra ortaya çıkması
tanıtıcı bir niteliğidir.
NEDENLERİ : Yerleşmiş nezle ve bronşitin,bakımsızlık,kirli ve dumanlı
hava tozlu yem ve tozlu ortam gibi elverişsiz koşullar ve tedavisizlik
gibi etkenlerle solunum organlarında kronik,iyileştirilmesi güç bir
rahatsızlığa dönüşmesidir.
TEDAVİSİ : Maalesef kronikleşmiş durumlarda kesin bir tedavi yoktur.
Hastalık henüz bronşit halinde iken veya hastalığın henüz başlangıcında
iken yukarıda sayılan elverişsiz koşulların ortadan kaldırılması iyi ve
sürekli bir bakimin sağlanmasıyla önlemek mümkündür.Astım başlangıcı da
iken,bronşit tedavisinin yani sıra mentol , nane ruhu okaliptüs buğuları
yapılması soluk açmada ve iyileşme sürecinin kısaltılmasında yararlı
olur.Buğulama su şekilde uygulanır.Sıcak bir tuğlanın üzerine oturtulan
madeni kap içindeki kaynar suya adları anılan soluk açıcılardan biri
damlatırılar.Astımlı kanaryanın bulunduğu kafes bu kabin yanına
yerleştirilir ve her ikisinin üzeri tek bir örtüyle örtülerek,hasta
kusun bundan en büyük yararı görmesi sağlanır. Bu arada soluk açıcı
ilaçların kanaryanın rahatsız olacağı ölçüde fazla damlatılmamasına
dikkat edilmelidir.Kronikleşmiş astımlarda hazır olarak satılan astım
ilaçlarından da yarar sağlamak mümkündür.
NEZLE :
BELİRTİLERİ : Kanaryanın burnunda ve gözlerinde bir akıntı görüldüğünde,
bunun nezlenin ilk ve temel belirtileri olarak kabul edilerek derhal
tedaviye başlanılması gerekir.Hastalık ilerledikçe burnun
tıkandığı,gözlerin çapaklandığı ve kanaryanın soluk almakta zorluk
çektiği görülür.Eğer önlem alınmazsa ağır oksijen yetersizliğinin ve
mikrobik olan nezlenin yaptığı yüksek ateş sonucunda kanaryanızın ölmesi
söz konusu alabilir.
NEDENLERİ : Mikrobik olması nedeniyle başka kanaryalardan geçmesi
mümkündür.Bununla birlikte yukarıda değindiğimiz soğuk algınlığına bağlı
olarak üşütme sonucu oluşması daha yaygın olarak gözlenen bir
haldir.Ani isi değişiklikleri ve bazen de akşamüstleri yaptırılan banyo
sonucunda ıslak veya nemli tüylerle bir gece geçiren kanaryanın şiddetle
üşüterek nezleye tutulduğu çok görülmüştür.
TEDAVİSİ : İlk önlem olarak kanarya ısıca daha yüksek bir yere alınmalı
ve eğer başka kanaryalarla birlikteyse onlardan ayrılmalıdır.Gözlerdeki
çapaklar ve akıntı asit borikli suyla silinmeli soluk almakta zorluk
çektirecek oranda bir burun tıkanıklığı varsa,tuzlu suya batırılmış
küçük bir tüy parçası burun deliklerine sokularak bu tıkanıklık
giderilmelidir.Bundan sonra burun çevresi ve gözlere SIGMAMYCINE merhemi
sürümeli,ancak burun deliklerinin tıkanmamasına ayrıca özen
gösterilmelidir.B ve C vitamini yüksek besinlerin verilmesinde suyuna
bal karıştırılarak vücut direncinin artırılmasında yarar vardır.Bu arada
hastalık geçinmeye kadar suyuna her gün bir damla TERRAMYCINE
konulmalıdır.Hastalık arazları kaydolduktan sonra kafesin sodalı sıcak
sularla veya asit borikli suyla güzelce yıkanıp güneşte kurutulması
mikropların öldürülmesi açısından yararlıdır.
ROMATİZMA :
BELİRTİLERİ : Romatizmalı kanarya,tünek üzerinde tutunamaz,düşer.
Yürümekte zorluk çektiği, yürüyemediği, düştüğü yerde kaldığı, ayağa
kalkamadığı görülür.
NEDENLERİ : Nem oranı yüksek serin ve rutubetli yerlerde sürekli yasamak
zorunda bırakılan kanaryalarda, banyo yapıp geceyi ıslak veya nemli
tüylerle geçirmeyi bir alışkanlık haline getiren kanaryalarda görülür.
TEDAVİSİ : Hastalığın oluşmasına olanak tanımamak,hastalığı tedaviden
çok daha kolay olduğu için,yukarıda alınan sakıncalı durumları
yaratmamak ve romatizmaya meydan bırakmamak en iyisidir.Bununla birlikte
hastalıklı kanaryanın içinde bulunduğu sakıncalı ortamdan
kurtarılması,serin havalarda banyo yapmasına izin verilmemesi,geceleri
ıslak ve nemli tüylerle bırakılmaması alınacak ilk önlemlerdir.Kafesin
güneş gören bir odada güneş ısınlarının direkt vurmadığı bir yere
asılması,kafes tabanının sürekli olarak kuru kumlarla örtülü olması ve
kafesin nemli bırakılmaması yerinde bir tedbirdir.Tedavi olarak
kanaryanın ayakları saf alkolde eritilmiş kafuru ile ovulmalı ve her gün
tazelenen içme suyuna çeyrek aspirin eritilerek verilmelidir.Bu
arada,içine balık yağı bulunan kuvvet mamasından da yarar beklenebilir.
SES KISIKLIĞI :
BELİRTİLERİ : Kanaryada ötüşün azalması,sesin kısılması veya tümüyle
kaybolması ile tanınır.
NEDENLERİ : Ses kısıklığının nedenleri çeşitli olmakla birlikte bunları
bir kaç noktada toplamak mümkündür.
1-) Soğuk algınlığı,nezle,bronşit gibi rahatsızlıkların ses tellerini
etkilenmesi,
2-) Aşırı ötme,sürekli ötme sonucunda ses tellerinin arızalanması
3-) Aşırı korku,panik ve sok hallerinin sonucunda ses kaybı
4-) Ötücü kanaryaların yanlış beslenme sonucu seslerini yitirmeleri
TEDAVİSİ : Doğal olarak yukarda anılan değişik nedenlere bağlı olarak
görülebilen her ses kısıklığı veya ses kaybı olayında ayrı bir tedavi
önlemi uygulamak gerekir.Bunlar yine ayni sıra içinde tek tek ele
alalım.
1-) Soğuk algılığı,nezle,bronşit gibi rahatsızlıklarda ses tellerinin
etkilenmesi sonucunda oluşan ses kayıplarında,anılan hastalıklarda
alınan hastalıklarda alınan önlemler aynen uygulanır.Bunun yani sıra
gagasından günde bir iki damla çiğ taze yumurta sarisi damlatmakta yarar
sağlayacaktır.
2-) Aşırı ötme sonucu ortaya çıkan ses kayıplarında hasta kanarya
diğerlerinden ayrılarak,sessiz kendisini ötmeye teşvik edecek herhangi
bir uyarıcının bulunmadığı,geldiği yere es
ısıda,cereyansız,havadar,huzur duyacağı bir odaya alınır.Kesin
istirahatı sağlanır.Ses güçlendirici ve vitamin değerli besinlerle
kuvvet mamaları verilir.Suyuna B ve C vitamini karıştırılır.
3-) Eğer kanarya bir korku,bir panik veya bir sok sonucu sesini
yitirmişse ikinci şokta görülen önlemler alınarak kanaryanın huzuru
sağlanır,geçirdiği soku atlatması beklenir.Bu arada sağlık yemlerinin
bulunduğu karma yemlerden verilmesi sağlanır.
Bazen yanlış bir beslenme sonucunda da kanarya ses kısıklığı
geçirebilir. Bu gibi durumlarda ses kısıklığına neden olan proteince
yüksek besinler ve unlu yiyecekler kesilir.Daha düşük değerde
besinler,sağlık tohumları,ötücü kanaryalara verilen özel karma yemler
kullanılır.Başlangıçta kısa bir süre perhiz yaptırmak da yarar
sağlayacaktır. Bütün bunlardan başka sik sik değindiğimiz kanaryaların
hava akımlarına maruz kalması,soğuk suyla banyo yapması,soğuk su
içmesi,rutubetli yerde bulunması, bulunduğu yerin havasının
kirli,tozlu,dumanlı,sigara kokulu olması diğer olumsuz etkilerin yani
sıra ses kısıklığına neden olabilir.
AŞIRI YAĞLANMA :
BELİRTİLERİ : Kanaryanın gözle görülür biçimde toplandığı hareketlerinin
hantallaştığı ötme istek ve gücünün azaldığı,solunum güçlüğü çektiği
görülür. Avuca alınıp karin tüyleri üflendiğinde derinin yağlı buruşuk
bir görünüm taşıdığı görülür.Aşırı şişmanlığın üremede de bazı
eksikliklere ve döllenme güçlüklerine,iktidarsızlıklara neden olduğu
unutulmamalıdır.
NEDENLERİ : Kuskusuz baslıca nedeni dengesiz ve aşırı besleme,proteince
zengin ve unlu besinlerin gereğinden fazla verilmesidir.Bunun yani sıra
kanaryaya hareket etme olanağı tanımayan küçük kafesler de aşırı
yağlanma yapabilir.
TEDAVİSİ : İlk önlem olarak,kanarya daha geniş ve hareket etme olanağı
bulabileceği büyük bir kafese alınır.Besin değeri yüksek ve yağlandırıcı
, şişmanlatıcı besinler kesilerek bol oranda meyve ve yeşillik
verilir.Bundan sonraki devrelerde yem konusunda son derece dikkatli
kavranmak,kusun yakabileceği oranda ve dengeli bir beslenme sağlamak
gerekecektir.
SOĞUK ALGINLIĞI : Hasta Kafesi
BELİRTİLERİ : Hafif soğuk algınlıklarında kanaryaların tüylerini
kabarttığını bir köseye çekilip ter top olmuş bir durumda,gözleri kapalı
uyukladığını ötmediğini,yemediğini ve çevresiyle ilgilenmediğini
görürüz.Ani isi değişikliliği kanaryalarda soğuk algınlığı bir sok
etkisi göstererek kanaryanın bayılıp tüneğinden düşmesine varan
belirtiler ile ortaya çıkabilir.Karin derisi doğal rengini yitirip
kızarır ve morarır.Bu belirtiler soğuk algınlığını belirlemekle
birlikte,eğer iyi tedavi edilmez ve tüm arazlar giderilmezse
bronşit,astım, zatürree ve hatta verem gibi hastalıkların başlangıcı
olma özelliğini de taşır.
NEDENLERİ : Kanaryalar duyarlı yapıya sahip varlıklardır.Gerçi 16-17
santigratlık sabit bir isi sağlandığında sağlıkla yasabilirler.Ancak
22-23 santigrat ısıdan bu derecelere ani düşüşlerde hastalanmalar
olasılığı doğar. Gece ve gündüz arasındaki büyük isi farkları veya
kafesin sıcak odadan soğuk bir odaya odaya taşınması gibi nedenlerin
yani sıra soğuk suyla banyolar yaptırılan banyolar soğuk algınlığına
neden olabilmektedir.
TEDAVİSİ : İlk önlem olarak kanarya normal ısıdaki bir odaya getirilir.
Kanaryanın ağzı,ucu inceltilmiş bir tüy sapı ile açılarak bir damla
kadar bal konulur.Bu bir damlalık bal kanaryayı susatacak ve su içme
isteği yaratacaktır. Bu isteğini gidermek için içeceği suya bir damla
kadar TERRAMYCINE damlatıldığında ilk tedavi sağlanmış olur.Bu arada
karma ve kuvvetli yem verilmemeli,kısa bir süre için haşlanmış patates
kürü uygulanmalıdır.Doğal olarak bu süre içinde TERRAMYCINE verilmeye
devam edilmeli ve kanarya mümkün olduğunca sabit bir sıcaklıkta
tutulmalıdır.Bu amaçla ilk günler için kafesin içine hava girmesine
engel olmayacak yün bir örtü kullanılması ve kafesin bu örtü ile siki
sıkıya örtülmesi yerinde bir tedbir olacaktır.Kanaryanız biraz kendini
toplayıp soğuk algınlığının kuvvetli etkilerini atmaya başladığında
vitamin değeri yüksek besinlerle vücudun direnci artırılmalı ve
bünyesi,besin değeri yüksek yemlerle takviye edilmelidir.Kanarya ayarli
hasta kafesine de alinabilir.
.AKSIRMA
Belirtileri: Kanaryayi rahatsiz eden, inatçi, bir türlü giderilemeyen
aksiriklar halinde kendini belli eder.
Nedenleri: Genellikle grip, nezle veya üsütmeyle kendini gösteren burun
akintisi sonucu, kanaryanin burun deliklerinin tikanmasiyla ortaya
çikar.
Tedavisi: Tuzlu suya batirilmis ince bir tüy araciligiyla burun
delikleri açilir ve böylece tedavi saglanmis olur. Eger akinti
sürekliyse, dogal olarak nezle tedavisini de birlikte uygulamak gerekir.
Dikkat edilmesi gereken nokta, burun deliklerinin temizlenmesi
sirasinda kusun korkmasini asgari düzeyde tutmak ve burunu tahris
etmemektir
ASK HASTALIGI
Belirtileri: Disi yada erkek kanaryanin sebepsiz yere bir kaç gün
içerisinde ölüme varabilecek kadar zayiflamasi hirçinlasmasi ve
disilerin cilk dedigimiz döllenmemis , içi bos yumurta yumurtlamasi.
Sebepleri: Çiftlesme zamanlarinda çogunlukla disi kanaryalarda görüldügü
gibi erkek kanaryalarda da nadiren görülür.
Tedavi : Disiyi erkegin yada erkegi disinin yanina koymaktir. Eger erkek
yada disi kisa zamanda bulunamazsa verilen yemini degistirilerek bol
bol yesillik verilmelidir.
BAGIRSAK ILTIHAPLANMASI
Belirtileri: En kesin belirti,diskilarinin yesil renkte, kokulu ve bazen
de kanli olusudur. Karin tüylerine üflendiginde, derisinin koyu kirmizi
ve hattâ mor renkte oldugu görülür. Bunlarin yani sira kanaryada genel
bir keyifsizlik, durgunluk, ötmeye ve yeme karsi isteksizlik hali göze
çarpar.
Nedenleri: Kötü beslenme, tozlu, temizlenmemis, kirli tohumlar, bozuk
nitelikli sebze ve meyveler, kokusmaya yüz tutmus mamalar bagirsak
iltihaplanmalarinin belli basli nedenleri arasinda sayilabilir. Bundan
baska çok önemli bir neden de, taneli besinlerin ögütüldügü taslikta
yeterine kum bulunmamasi ve ögütülemeyen yem tanelerinin hastaliga
sebebiyet vermesidir.
Tedavisi: Bagirsak iltihaplanmasi geçirmekte olan kanarya, diger
kanaryalardan ayrilir. Yesillik ve meyve verilmez. Temizlenmis özel
kanarya kumu saglanarak, tasligin kum gereksinmesi karsilanir. Yem
olarak bir süre için yalnizca patates haslamasi ve iyilesmeyi saglamak
için düzenli bir sekilde her gün degistirilen sularina 10 damla
Terramycine, 10 damla Fema-zatine damlatilir.
ÇIRPINMA
Belirtileri: Kusun uçarken saga sola çarpmasi, delice çirpinmasi
,kafasini asagiya dogru 180 derece çevirmesi, yem alirken tam alamaz,
3-5 kereden sonra alabilir.
Sebepleri: Dolasim sistemi ile ilgili bozukluktan olusur.
Tedavi : Bu hastalik insanlarin spastik yada kismi felcine benzer bir
durumdur. Serpici degil ama tehlikelidir. Kus uçamaz, yem yemede
zorlanir ancak zorluklarla da olsa yasamini sürdürür, yavru dahi verir.
Bu hastaligin çaresi yok gibidir. Kusun tirnak kismindan kan alinarak,
hastaligin seyrine göre birkaç kez tekrarlanmalidir. 1-2 gün yem
kesilmeli, birer dilim elma ve kaynamis patates verilmelidir. Içme
suyuna 7 damla kadar kedi otu ruhu yada agzina bir iki damla Teinture
d'opium verilmelidir. Normal yem azaltilarak tedavi olana kadar hashas
tohumu verilmelidir
DAMLA (NIKRIS)
Belirtileri: Hastaligin ilk belirtisi, parmaklarin oynak yerlerinde
gözle görülebilen sisliklerin olusmasidir. Bu agrili bir sisliktir.
Kanarya son derece rahatsiz ve huzursuzdur. Tünekte durmakta ve
yürümekte zorluk çeker. Rahatsiz olan ayagini yukariya dogru toplar.
Giderek uçmakta dahi sikinti çektigi görülür. Tüylerinin rengi
degismeye, esmerlesmeye yüz tutar.
Nedenleri: Bu hastalik çogunlukla yasi ilerlemis kanaryalarda görülmekle
birlikte, nedeni, yanlis beslenme ve elverissiz kosullarda yasamaktir.
Rutubetli yerlerde, çok dar kafeslerde hareket etme olanagindan yoksun
olarak yasayan, sürekli yüksek degerde besin alan ve bunlari yakamayan
kanaryalarda bu hastaliga daha sik rastlanir.
Tedavisi: Hasta kanarya derhal genis bir kafese alinarak daha fazla
hareket etme imkâni taninir. Mamalar ve proteince yüksek besinler
kesilir. Bol miktarda yesillik verilir. Bu olanaklar tanindiginda hasta
kanaryada hizli bir iyilesme görülür.
DERI YANGISI VE ÇIBANLAR
Sebepleri : Baslica dört guruba ayrilir :
l - Mekanik sebepler (yaralar, ezikler, sürtmeler, yabanci cisimler,
pislik); 2 - Fizikî sebepler (soguk, sicak, elektrik); 3 - Kimyasal
sebepler (asitler, alkaliler); 4 - Mikrobik sebepler ve iltihapli
hastaliklarin siçramasi sureliyle de meydana gelir.
Belirtileri : Kirmizilik, siskinlik, agri, sicaklik, topallik ve hattâ
bazen hasta kisminin felci dahi görülür.
Tedavi : Sebebi ortadan kaldirmakla yapilir. Yara olgunlasmamisça
baslangiçta yangiyi dagitmak için, daha sonra ise olgunlastirmak maksadi
ile tentürdiyot sürülür. Agri varsa azaltmak için bebek aspirini
verilir. Cerahat olgunlasmissa keseleri yarmali ve cerahati iyice
temizlemeli, asit borikli su veya diger antiseptikler, katranli veya
kükürtlü sabunlar ve merhemler (Pellidoll merhemi veya Bepanthene
merhemi, Anestol pomat veya Antidot pomat) kullanilmalidir.
DIFTERI
Belirtileri: Hasta kus genellikle yemlik civarinda durur. Yem yiyemez
ama diger kuslari da buraya yanastirmaz. Tüyleri kabarik, karni siskin
ve diskisi beyaz renktedir. Gagasi açilip agzina bakildiginda agzinin
içinde ve bogazinin tüm çeperinde, açik sari renkte, gevsek, peltemsi
görünümde, lekeler halinde benekler izlenir. Bu lekelerin her biri virüs
yuvasidir. Bunlar hastaligin gelismesiyle solunum organlarina degin
ilerleyebilir. Yutkunma ve soluma güçlükleri ortaya çikarir. Bunun
sonucu olarak da kisa bir süre içinde kanaryanin ölümüne neden olur.
Nedenleri: Hastaliga neden olan virüs çogunlukla baska hayvanlardan,
pislikle bulasir.
Tedavisi: Kanaryalar arasinda son derece bulasici bir hastalik oldugu
için hastalikli kanaryalar hemen digerlerinden ayrilir. Henüz hastalik
görülmeyenler ayrildiklari yerde dikkatle gözlenir ve hastaliga
yakalananlar ayrima tabî tutulur. Saglikli kanaryalara besi ve vitamin
degeri yüksek yiyecekler verilerek bünyeleri güçlendirilir. Çünkü bu
hastaliktan ancak güçlü bir bünyeye sahip olanlar kurtulma sansina
sahiptir. Hastaligin tedavisi zor ve zahmetlidir. Ancak bir veteriner
hekimin basarabilecegi beceriyi gerektirir. Birer virüs yuvasi olan her
leke, kanarya zedelenmeden bir nester araciligiyla alinir ve yok edilir.
Yaralar her gün iyotlu gliserinle temizlenir. Içme sularina Terramycine
damlatilir ve bünyeleri vitaminle takviye edilir.
DIL ALTI
Belirtileri: Bu hastaliga tutulan kanaryanin yem yiyemedigi ve ötmedigi
görülür.
Nedeni: Çogunlukla kanaryalara verilen yemlerin temizlenmemis ve tozlu
olusuyla, içinde yabanci maddelerin bulunmasi bu hastaligi nedenler. Yem
içinde bulunan tahris edici maddeler, kanaryanin dil altini tahris
eder; bazen de iltihaplanmasina neden olur.
Tedavisi: Eger hastalik henüz birinci asamadaysa, yani yalnizca tahris
olma söz konusuysa, kanaryanin gagasindan içeriye, dilinin altina
degecek biçimde bir iki damla limon suyu damlatmak ve sularina birkaç
gün limon damlatarak vermek iyi gelecektir. Tabii bu arada yemlerin
uygun nitelikte olmasina da dikkat edilir. Eger dil altinda iltihaplanma
varsa, bir igne iyice yakilir, ucu saf alkolle silinir ve çok dikkatli
olma kosuluyla bununla iltihapli kistin delinerek cerahat akitilir.
Suyuna Sulfamezatin damlatilir.
GÜNES ÇARPMASI
Belirtileri: Günes altinda duran kafeslerde bir de bakarsiniz ki
kanaryaniz kafesin dibinde boylu boyunca yatiyor, hiçbir kipirdama yok.
Bu bir günes sokudur. Hiçbir yerinin tutmadigi, felç halinin görüldügü
olaylar da vardir. Eger önlem alinmaz ve uzun süre bu durumda
birakilirsa kanarya ölebilir de.
Nedenleri: Kanaryalarin direkt günes isigi alan yerlerde ve 24
santigrattan yukari isilarda birakilmamalari gerektigine deginilmisti.
Fazla sicaklik ve dik gelen günes isinlari kanaryayi fazlasiyla rahatsiz
eder; asiri hallerde hastalanmasina neden olur.
Tedavisi: Ilk is olarak kanarya direkt günes isigi almayan ve isin sicak
olmayan bir yere alinmali. Basi, ayaklari ispirtoyla islatilmali ve
masaj yapilmalidir. Böylece serinlemesi ve kan dolasiminin normale
dönmesi saglanmis olur. Agzinin açilarak iki damla gliserin
damlatilmasinda da yarar vardir.
ISHAL
Belirtileri: En Önemli belirti, kanaryanin diskisidir. Ishal olmus bir
kanaryanin diskisi sulu ve beyaz renklidir. Bunun yani sira, sik sik
kaka yapma, durgunluk, halsizlik devamli tüylerini kabartarak durmasi ve
yiyecek yememesi yan belirtiler olarak dikkat çeker.
Sebepleri: Kanaryanin üsümesi, soguk su içmesi, soguk ve islak yesillik
yemesi, fazla oranda yesillik yemesi, yedigi yiyeceklerin bozuk vasifli,
çürümeye yüz tutmus olmasi ishalin nedenleri arasinda sayilabilir.
Tedavi : Ishal türü hastaliklarda kusun halsiz düsmesi ve çabuk
hastalanmasi kaçinilmazdir. Bu hastalik süreci ölüme kadar dahi
gidebilir.Bu konuda alinacak ilk önlem, verilmekte olan mama, yesillik,
meyve gibi, bagirsak bozukluguna neden olabilecek yiyecekleri kesmek,
sade bir besin düzeni uygulamaktir. Bu amaçla haslanmis patates ve
yalnizca kusyemi vermek yeterlidir. Diger tüm yemler kaldirilmalidir.
Içme suyu olarak, iyice haslanmis ve tülbentten süzülmüs pirinç suyu
vermek büyük yarar saglar.
Benim size önerebilecegim ilaç kendimin kullandigi etkili bir ilaç olan
ENDOSIN. Bu ilaç çocuk ishali için kullanilmakta olup, eczanelerden
temin edebilirsiniz. Ayrica COXIDIN yada TETRAMEZATIN adli ilaçlari da
bu amaç için kullanabiliriz. Bu ilaçlar tavuk ishali için kullanilmakta
olup, kanarya ve muhabbetkuslari içinde kullanilabilir. Bu ilaçlarin
kullanimlari ise: yarim sulugun içine 8-10 damla (tablet olanin mercimek
büyüklügünde sulugun agzina) koymaliyiz ve iki günde bir ishal bitene
kadar degistirmeliyiz. Ishal bitiminde ilaci vermeyi de kesmeliyiz. Bu
arada B ve C vitamini vermeyi de ihmal etmemeliyiz.Bundan baska her gün
tazelenmesi kosuluyla içine bes damla Terramycine ve 10 damla
Sulfamezatin damlatilmis su vermek de mümkündür. "Iksir Bird Ishal" de,
ötücü kuslar için hazirlanmis etkili bir ilâç olarak ishallerde yarar
saglar. Bu arada kanaryanin diskisi dikkatle kontrol edilmelidir.
Hastalik kesildiginde önce ilâçlar kesilir. Yiyecekler tedrici usulle
yavas yavas çesitlendirilir. Bir iki hafta yesillik, meyve ve mama
vermemek yerinde olur.
Ayrica kusun suluguna her gün degistirilen demli çay koymak, suyun
içerisine küçük bir parça kireç (tebesir parçasi veya duvar sivasi vs.
olabilir) atmak, bir süre kafese bayat ekmek koymak da kisa süreli
geçici çözümler olabilir.
ISTAHSIZLIK
Belirtileri: Kanaryada yem yemeye karsi genel bir isteksizlik ve
durgunlukla kendini belli eder.
Nedenleri: Çogunlukla kanaryanin daha önce alisik oldugu yemin disinda
bir besin rejimi uygulanmasi veya tekdüze bir yemle beslenmesiyle
görülür. Bundan baska, bazi hastaliklara bagli olarak görülen
istahsizliklar da vardir.
Tedavisi: Kanaryanin arzu ettigi yemlerin verilmesi, çok bölmeli
yemliklerde çesitli yemler sunularak yem seçiminin kanaryanin tercihine
birakilmasi, istah açici yesillik ve meyvelerin verilmesi yararlidir,
istah açma amaciyla hazirlanmis kanarya suruplarindan yararlanmak da
mümkündür. Eger istahsizlik belli bir hastaligin etkisiyle ortaya çikmis
bulunuyorsa, öncelikle onun ortadan kaldirilmasi gerekecektir.
KABIZLIK
Belirtileri: Kanaryanin her zamanki canliligi kaybolur. Eskisi gibi
tünekten tünege siçramaz; o köseden bu köseye uçusmaz, durgunlasir.Yeme
karsi isteksizlik gösterir. Sik sik tüylerini kabartir. Eger kafesteki
tek kussa, diskisinda büyük bir azalma oldugunu ve bu diskinin normalden
çok sert bulundugunu gözlemek mümkündür.
Nedenleri: Kanaryanin beslenmesinde bir denge unsuru olarak önemli bir
yer tutan çesitli yesilliklerin ve meyvenin düzenli bir sekilde ve
haftada Iki kez olarak verilmemesi halinde kabizlik bas gösterebilir. Bu
arada verilen tohum karmalarinda, unlu tohumlarla yagli tohumlar
arasinda iyi bir denge saglanamamasi da kabizligin nedenlerinden biri
olarak gösterilir.
Kabizligin bir baska nedeni de, taneli yiyeceklerin ögütülmesinde
gerekli bulunan kumun saglanmamis olmasidir. Tasliginda, taneli
yiyecekleri ögütmede yararlanacagi kumdan yoksun bulunan kanarya, sonuç
olarak yiyecekleri ögütülememis biçimde ve kati olarak disariya atar.
Bunun bir baska olumsuz yani da bagirsak iltihaplanmasina neden
olabilmesidir.
Tedavi: Tedavi olarak kanaryanin ek***ligini duydugu seyler verilir.
Yesillikler, özellikle hemen her mevsim bulunan kivircik salata bolca
verilebilir. Bunun yani sira bol oranda verilecek keten tohumu,
bagirsaklarin islemesini saglayacaktir. Dogal olarak bu arada diger
yiyecekler kabizlik hali düzelinceye degin kaldirilmalidir. Içme suyuna
bir miktar madensuyu karistirilmali veya küçük bir çay kasigi silme
olarak karbonatla doldurulup içme suyun da eritilerek verilmelidir.
"Iksir Bird Kabizlik" bu hastalikta olumlu sonuç vermektedir.
Asiri kabizlik hallerinde, gaga açilarak iki damla kadar zeytinyagi
damlatmak gerekir. Bu da ise yaramazsa, tecrübeli bir kanarya meraklisi
veya bir veteriner hekimin yardimiyla lavman yapilabilir. Bu lavman,
küçük bir tüyün hint yagina veya zeytinyagina batirilarak çok dikkatli
bir biçimde ve zorlamaksizin kanaryanin anüsüne sokulmasi, böylece
diskisini yapmasina yardimci olunmasindan ibarettir.
KABUKSUZ YUMURTLAMA
Belirtileri: Adindan da anlasildigi üzere hastaligin belirtisi,
tanimlayici baska belirtilere gerek duyurtmayacak kadar açiktir. Disinin
yuvaya biraktigi yumurtanin üzerinde kireçli kabuk olusmamis
bulunmaktadir. Üzerinde yalnizca bir zar-kabuk vardir ki, bu kuluçka
için yetersizdir.
Nedenleri: Tahmin edeceginiz gibi, bütün bir kis mevsimi boyunca disiye
gerekli besinin verilmemis olmasi ve çiftlesme devresine disi kanaryanin
zayif bir bünyeyle girmis bulunmasi en önemli nedendir.
Tedavisi: iyi bir döl için disi kanaryanin kisi tercihen isisi 16-17
santigratlik, temiz havali ve rutubetsiz bir odada geçirmesi, karma
yemlerle ve kuvvetlendirici mamalarla iyi bir beslenme görmesi gerekir.
Bu mamalarin içine, yumurta kabugu, mürekkepbaligi kemigi tozu gibi
kireç ve fosfor bulunduran maddelerin konmasi unutulmamalidir.
KANATLI ÇIÇEK
Kanatli hayvanlarda çiçek ve difteri yapan, tavuk, hindi, güvercin ve
kanaryalarda önemli ekonomik kayiplara yol açan viral bir
hastaliktir.Kanarya çiçek virüsü (Borreliota fringilae), bulasma enfekte
derideki lezyonlarin ve kabuklarin düsmesi ile olur,saglam deri ve
mukozadan etken giremez(tüy dökümünde ve çekmelerinde deri bulasmaya
duyarlidir), yem, su ve araçlar bulasmada rol oynar, sivri sineklerde
mekanik olarak etkeni bulastirabilmektedir.Güvercinlerde özellikle
difteri seklinde bulasma, yavru zamani yavruyu besleme sirasinda
agizlarindaki difteri lezyonlarinda bulunan virüsün yavrulara bulasmasi
ile olmaktadir.Hastaligin çiçek seklinde lezyonlar özellikle derinin
tüysüz bölgelerinde, basta, gaga ve göz kenarlari ile ibik ve sakallarda
çiçek lezyonlarina rastlanir. Difteri seklinde ise lezyonlar agiz
mukozasinda dir, önce kirmizi noktalar, nodül halini alir bazen
larinks,trache ve kursakta da lezyonlar görülebilir.Sagaltim da
lezyonlar temizlendikten sonra yaralarin üzerine "gliserin iode"
sürülür. Ayrica bakteriyel kontaminasyonu önlemek amaciyla antibiyotikli
pomatlardan yararlanilir, kafes ve salmalarda dezenfeksiyon islemleri
belirli aralikla yapilmali, kanaryalarda doku kültürlerinde özel
hazirlanan asilar kanat zarlarina batirilarak yapilir.
KASINTI ve BITLER Ardap bit spreyi
Belirtileri: Kusun sürekli kasinmasi, gagasi ile tüylerini sikistirmaya
çalisarak didiklemesi, tüylerini kabarik tutarak sürekli silkinmesi ve
gövdesini bir yerlere sürtmeye çalismasi.
Sebepleri: Kusun gövdesinde, tüylerinin arasinda gözle görülebilen koyu
renkli çok küçük canlilar var ise bunlar kasintiya neden olan asalak
hayvanlar yani bitlerdir. Kanaryalarin en büyük zararlilarindandir. Kusu
elimize aldigimizda kanat alti ve ense tüylerini hafifçe üflersek
bitleri rahatça görebiliriz. Bu bitler kusun geldigi yerden, baska bir
hayvandan yada yeni alinmis bir kafes aksesuarindan gelebilir. Eger
yavru ve yuva varsa bu kisimlarda kontrol edilmelidir.Asiri oranda
üredikleri zamanlarda öldürücüdürler. Bitleri gündüz faaliyette görme
olanagi yoktur. Bunlar geceleri ortaya çikarlar. Eger kanarya besleyen
kisi biraz ihmalkâr yaradilisli ve dikkatsizse, hizli bir üreme
sonucunda kanaryasi bir felâketle karsi karsiya kalacaktir. Çünkü bitler
çok küçük olmalari nedeniyle pek kolay görülmezler, buna karsin büyük
birer kan emicidirler. Özellikle ilkbahar ve yaz aylarinda üreme sonucu
çok çabuk çogaldiklarindan dikkatli olunmalidir.
Kafeste bit olup olmadigini anlamak için kafes geceleri dinlenir.
Kanaryalar huzursuz ve kipirtili iseler bir bit hücumu karsisindalar
demektir. Tehlikelidirler, özellikle yazin ortaya çikan bu hayvanlar,
aksamlari kusa rahat vermezler. Kusun kanini emerek onun zayif düsmesine
ve hastalanmasina neden olurlar. Tünek basliklarindaki delikler
bitlerin saklanacaklari yerlerin basinda geldiklerinden, buralarin
incelenmesiyle de varliklari anlasilabilir. Bitkilerdeki bitler farkli
olup, kuslar için zararli degildir. Bitin varligini anlamak için kafesin
köselerine, sakli bulunan alt kisimlara, dar bölgelere ve tünek
kamislarinin uç kisimlarina bakilmalidir. Bitin kendisini
görebilecegimiz gibi biraktigi beyaz diskilarini da noktalar halinde
görebiliriz. Ayrica yuva var ise elimizi yuvaya soktugumuzda
kipirtilarini ve kaynasmalarini hissedebiliriz. Daha da bilemiyorsak
kafesin bir kösesine küçük bir fanila parçasi yada beyaz mendil koyarsak
bir kaç gün sonra burada yuvalandiklarini görebiliriz.
Tedavi : Bu bitlerden kurtulmak için Petshop’ lardan yada kus satilan
herhangi bir yerden temin edilen “bit spreyi” kullanilmalidir. Bu
tedaviye 2 - 3 gün ara ile bir kaç kez tekrarlanmalidir. Bit spreyi
kusun tüm vücuduna, özellikle kanat altina ve boyun bölgesine
sikilmalidir. Kusun yüz, gaga ve göz kismina sikilmamasina dikkat
edilmelidir. pire tozu da bu derdinizi çözümleyecektir. Ayrica "Jakotin"
adli ilaç ve opigal 5 tozu,rin tozu, Ektogal, lizol, karbonil, kreolin,
madeni esanslar, kafur türü maddelerde kullanilabilir. Bu tozlar tünek
basliklarindaki deliklere, kafesin kenar kiyi köselerine serpilerek,
kanaryalarin kanat altlarina dökülerek çok olumlu sonuçlar alinabilir.
Bitlerin kökü kazinabilir. Özellikle kuluçka devrelerinde yuvaliklarin
büyük bit yuvalari olacagini; bunlarin yavrularin kanlarini emerek
ölümlerine sebep olacagini hatirlatiriz. Yuvalarin ilaçlanmasinda
yavrularin tozdan zarar görmemesi için dikkatli davranilmasini tavsiye
ederiz. Daha iyisi, bit bulundurabilecegi düsünülen eski yuvaligin
alinarak yerine yenisinin konulmasidir. Kafesin içinin temizlenmesi ve
dezenfekte edilmesi de önemlidir.Özellikle kafesin köselerine, sakli
bulunan alt kisimlara, dar bölgelere ve tünek kamislarinin uç
kisimlarina yuvalanirlar. Bu nedenle, ya kafes ve aksesuarlari sicak su
ile iyice yikanmali yada bahsedilen spreyden kafesin özellikle bu
kisimlarina sikilmalidir.
KUVVETLI BAKIM
Belirtileri: Bu hastaligin belirtisi ayaklarda , tirnaklara yakin
kisimlarin sismesi ve ayak derilerinde mantar türü görünümler yada
döküntülerdir. Bu sislikler yada belirtiler kusun vücudunun diger
kisimlarinda da gözlenebilir.
Sebepleri: Kanaryasini seven hemen her insan kusunun bakimini elbette
elinden geldigince iyi yapmak ister. Ancak her türlü yiyecekleri temin
etmek ve onu vitaminlerle kuvvetlendirmek her zaman kusunuzun saglikli
olmasi anlamina gelmez. Eger birde normal yiyeceklerin yaninda uzun
süreli bal gibi kuvvetli besinler verir üstüne üstelik birde yine uzun
süreli vitamin takviyesi yaparsak kusumuz saglikli olmaz, aksine bu tür
kuvvetli gidalar sonucu ölüme kadar uzanan bir hastaliga yakalanir. Bu
hastaligin adi halk dilinde “ zengin hastaligi” dir.
Tedavi : Tedavisi için ise öncelikle verilen kuvvetli besinler bir süre
kesilmeli ve normal yemlerinin yani sira bol bol yesillik verilmelidir.
Ayaklarin tedavisi için bir hafta boyunca iyilesme gözlenene kadar
ayaklar alkole temizlenerek herhangi bir iyilestirici pomat (Terramcyn,
Bactom, Lamisil, Exoderil vs. ) sürülür.
KUYRUK HASTALIGI
Belirtileri: Kanaryanin arkasinda, kuyrugunun üstünde bulunan ve
kanaryanin tüylerini parlatmada kullandigi yagi salgilayan bir bezin
sisme halidir.
Nedeni ve Tedavisi: Kanarya saglikli oldugu devrelerde, bu salgi bezinin
üzerine gagasiyla bastirarak yag çikartir ve bununla tüylerini
parlatir. Ancak hasta oldugu zamanlarda dogal olarak bu islemi ihmal
eder. Bunun sonucunda da kullanilmayan yagla dolan beze siser. Bazi
kanarya meraklilarinin yaptigi gibi, bu bezeyi igneyle delerek yagi
akitmak son derece yanlistir. En iyisi ilik suyla hafifçe bastirarak,
beze üzerine sicak kompres yapilmali, da-ha sonra bu kisim kurulanarak
yumusatici bir yag, örnegin vazelin veya bademyagi sürülmelidir.
Hastaligin tedavisi için bu yeterli bir önlemdir.
NEWCASTLE
Kanatli hayvanlarin solunum, sindirim ve sinir sistemlerinde bozukluklar
meydana getiren, çok bulasici ve öldürücü viral(RNA) bir hastaliktir.
Etken vücuda solunum, sindirim sistemi, deri ve gözden kolayca
girebilmektedir. Kanatlilar etkeni tüm vücut atiklari(sekret ve
ekstretleri) ile çikartirlar. Bulasmada en önemli faktör hava'dir,
mekanik olarak da etken tasinip bulastirilabilir.
Newcastle virüsü insanlarda da konjuktivitis ve gribal enfeksiyona neden
olabilmektedir.
Hayvan etkeni aldiktan 2-15 gün içerisinde hastalanip, ölmektedir.
Hastalik aniden baslar, bitkinlik, hizli solunum, yem tüketiminin
azalmasi, kanatlarda düsme, sulu yesil ishal, bazen gaita(diski) da kan
görülür. Vücutta dehidrasyon(su kaybi), hastaligin baslangicinda vücut
isisi 4-6 derece yükselir, ölümden önce normalin altina iner. Hasta
hayvanlarda spazmlar, muskuler tremorlar, kanat ve bacaklarda felçler
sekillenir. En duyarli türler tavuklardir ve yumurta verimleri düser.
Otopside sindirim sisteminde, ince bagirsaklarda nekrotik odaklar ve
kanamalar görülür. Burun boslugu, larinks ve trache'de seröz yada
kataral bir eksudat vardir, akcigerler de pneumoni, hava keselerinde
kalinlasma, bazende eksudat, çesitli organlarda hiperemi, ödem ve
hemoraji, damarlarda patolojik degisimler görülür.
Hastaligin kemoterapotik(ilaçla) sagaltimi yoktur, ancak antibiyotikler
seconder(sonradan) bulasacak mikroorganizmalari önler.
Koruyucu önlemler çok önemlidir; asilama korunmada en etkili yoldur,
gerekli hijyenik uygulamalar(newcastle virüsü tüm dezenfektanlara
duyarlidir), kümes ve salma lara insanlarin, yabani kuslarin girmesi
önlenmeli, yeni aldiginiz kuslari en az bir iki hafta kendi kuslarinizin
içine katmamalisiniz.
Asilama; burun ve göze damlatma,içme suyu, sprey ve aerosol olarak
yapilmaktadir.
TÜY DEGISIMI
Öncelikle belirtmeliyiz ki "tüy degisimi" bir hastalik degildir; her yil
bütün kuslarin geçirdigi normal bir fizyolojik yenilenmedir. Ancak, iyi
bir bakim ve beslenme olanagina sahip olmayan kanaryalar bu devrede
zarar görmeye mahkûmdurlar. Temmuz ayi ile eylül ayi arasinda geçirilen
bu olay, kanarya iyi bir bakim altinda ise hiçbir iz birakmadan
kolaylikla atlatilir.
O yilin yavrulari olan genç kanaryalar bu devreyi pek hafif geçirirler.
Fazla tüy degistirmezler. Bu nedenle de bünyeleri sarsilmaz. Daha
ileriki yaslarda bulunan kanaryalar, önce kuyruk ve kanat, sonra vücut
ve en son olarak kafa tüylerini degistirerek yeni ve parlak tüylere
sahip olurlar. Bütün bu olusumun süresi normal olarak iki ay kadardir.
Bu devre içinde kanarya son derece halsizlesir. Hareketliligi azalir,
ötmez olur.Tüy dökümü süresince kanaryalar çok iyi bakilmali, soguktan,
hava akimlarindan, ani isi düsmelerinden titizlikle korunmali,
beslenmelerine büyük özen gösterilmelidir. Özellikle serin sonbahar
gecelerinden korumak amaciyla geceleri kafes üstünün hava geçiren yün
örtülerle sikica örtülmesinde yarar vardir. Tüy dökümü süresince,
yesillik ve meyveler azaltilir. Kenevir, turp ve hardal tohumu yemlerden
çikartilir. Kuvvet mamalari, kusyemi, dan, marul tohumu ve keten tohumu
verilir. Sularina, hastaliklardan korumak üzere Terramycine ve vitamin
damlatilmasinda yarar vardir. "Iksir Bird Tonik", kuslarin tüy atimini
kolaylastiran, bu süreyi kisaltan hazir bir Ilâç olarak yarar saglar.
Kanaryayi tüy degisiminden çabuk çikartmak için, bazi yetistiricilerin
karsi çiktigi, bazilarinin çok tuttugu bir yöntem vardir. Bizde Barbar
Metodu adiyla anilan bu yöntem, tüy dökümü süresince kanaryayi, üzeri
kalin bir örtüyle kapanmis bir kafesin içinde tutmaktan ibarettir.
Kafesin alti temizlenmez ve beslenme çok az bir isigin bulundugu kafesin
içinde, örtü altinda sürdürülür. Bu örtü, kafesin içindeki isiyi sabit
ve kafesin içini karanlik tutar. Bu iki etkenin tesiri altinda kanarya,
tüy degisimini bes hafta içinde tamamlar.
yavaş hasta eder. Karin altındaki damarlar yeşil olmaya baslar,
kızarıklıklar meydana gelir ve hafif kararma olur.
SOLUNUM YOLLARI BOZUKLUĞU :
Hayvan boğazına bir şeyler takılmış gibi ağzını açıp kapatır;
kuyruğundan nefes alıyormuş gibi kuyruğunu sallar.
TEDAVİSİ : İçme sularına tedavi süresince vitamin konur ve her gün ağıza
1-2 damla %2,5 Baytril 5 gün süre ile damlatılır. Not : Antibiyotik
tedavilerinde verilen süreye uyulması gerekir. Yoksa ileride bağışıklık
kazanan hayvan tedaviye cevap vermez.
KURUMA :
Bu hastalık halsizlik ve göğüste kuruma olarak çoğunlukla ölüm halinde
görülür. Kesin tedavisi olan bu ilaçlarla ayni zamanda yukarıda
Baytiril’in çözemediği problemler için de etkilidir. Yani çok geniş
etkili birçok hastalığa iyi gelen bir antibiyotiktir.
Biter al tablet : Bir tablet 8 eşit parçaya bölünür, bir parça bir
sulukta eritilerek 8 gün boyunca kuşlara verilir. (Her gün 1/8 verilir.)
ÇİÇEK :
Kuşçuluk için Veba dir. En belirgin özelliği, kesin ve çabuk kitlesel
ölümlerdir. Çok çabuk bulaşır ( 7-8 gün içinde). Gaga, göz çevresi ve
ayaklarda gözükür. Hastalanan kus asisi yapılmazsa 8 günde, ağzını aça
aça, kuyruğunu sallaya sallaya ölür.
Kanarien Pocken adli bu asi yurt dışından getirilmektedir. Yavru en az 6
haftalık olmalıdır. Hastalık olsun olmasın senede bir kez bütün kuşlar
aşılanmalıdır.
Türkiye de hemen her kümeste çiçek mikrobu bulunur. Bu mikrop sıcak ve
nemli yerler de salgın yaratır. Bu yüzden her yetiştirici 10. ayda
mutlaka asi yaptırmalıdır. Unutmayalım ki bu savaştan sadece asi
yaptırarak basa çıkabiliriz.
AYAK SİSLİĞİ :
Hastalığın belirtileri şunlardır : kusun ateşi çıkar, ayak bileklerinde
şişmeler görülür, parmaklarını kapatamaz hale gelir ve ayak tabanlarında
şişmeler ve yaralar görülür. Bu hastalığın tedavisinde “Teramycn”
merhem kullanılabilir. ¼ Aspirin toz haline getirilip merhemle
karıştırılır, haricen sabahtan ayaklara, tabanlara sürülür. Aksamda saf
vanodin e kusun ayakları sokulur ve ağızdan 1, 2 damla baytril
damlatılır. Bir hafta süreyle bu tedavi sürdürüldüğünde kuşta gözle
görülür bir iyileşme gözlenir.
İSHAL :
Mikrobik ve gıdaya bağlı olmak üzere iki türlüdür. Mikrobik olmayan
ishalde diyet uygulanır; Mama, yumurta verilmez sade ince yem ve yulaf
verilir. Mamalıkta sürekli haşlanmış patates bulundurulmalı ve
kaybettiği su kaybı için marulun kart yapraklarından veya ıspanak çok az
olarak verilmelidir.
Mikrobik ishalde, kusun pisliği tahlilinde çıkan sonuca göre ilaç
tedavisi uygulanmalıdır. Bazi ishal ilaçları ise şunlardır:
sulfamazettin, koksidin, niflodin.
KIRIK VE KANAMALAR :
Ayağı kırılan kusa pamuk takviyeli bilezik takılarak kusun kırık ayağı
alçıya alınır. 10 gün içinde ayağın kaynadığı ve kırılan ayağın hiç
aksamadığını görürsünüz. Bazı yetiştiriciler kırılan ayağa bant saramaya
çalışırlar, hem zordur hem de yanlış kaynamalara sebep olur.
KANAYAN YARALAR :
Genelde ur keserken ve ur düştükten sonra kanamalarla çok sik
karşılaşılır. Kanayan yaraya tetrat (insan için) kapsülü içindeki toz
dökülür. Hem antiseptik vazifesi görerek mikrop kapmasını engeller hem
de kani durdurur. Kanamayan tahriş olmuş, yapa derisi kalkmış yaralara
da terramisin merhem sürülmesi tavsiye edilir.
İŞTAHSIZLIK :
BELİRTİLERİ : Kanaryada yem yemeye karşı genel bir isteksizlik ve
durgunlukla kendisini belli eder.
NEDENLERİ : Çoğunlukla kanaryanın daha önce alışık olduğu yemin dışında
bir besin rejimi uygulanması veya tekdüze bir yemle beslenmesi ile
görülür. Bundan başka bazı hastalıklara bağlı olarak görülen
iştahsızlıklar da vardır.
TEDAVİSİ : Kanaryanın arzu ettiği yemlerin verilmesi,çok bölmeli
yemliklerde çeşitli yemler sunularak seçiminin kanaryanın tercihine
bırakılması ,iştah açıcı yeşillik ve meyvelerin verilmesi
yararlıdır.İştah açma amacıyla hazırlanmış kanarya şuruplarından
yararlanmak mümkündür.Eğer iştahsızlık belli bir hastalığın etkisiyle
ortaya çıkmış bulunuyorsa,öncelikle onun ortadan kaldırılması
gerekecektir.
HALSİZLİK :
BELİRTİLERİ : Kanaryanın son derece halsiz,güçsüz ve mecalsiz olmasıyla
eski hareketliliğini,canlılığını kaybetmesiyle,ötmeye ve yeme karşı
hissedilir oranda isteksiz davranmasıyla tanınır.Hastalığın ilerlemesi
halinde karin derisinin rengi koyulaşır,kırmızı ve hatta giderek mor bir
renk alır.
NEDENLERİ : Kötü yasama koşulları , kötü isli dumanlı,sigara
kokulu,havasız yerler,tek yanlı ve yetersiz beslenme soğuk algınlığı ile
ilişkili hastalıklarda çok uzun süren devrelerde , bu devreler içinde
beslenme bozuklukları zafiyetin nedenlerinden sayılabilir.
TEDAVİSİ : Kanaryanın elverişli koşullara kavuşturma ve iyi bir beslenme
sağlama alınacak baslıca önlemler arasında yer alır.Bu amaçla kanarya
temiz havali,ışık alan,rutubetten uzak,ısısı normal bir yere
alınır.İştah açıcı yem ve yeşillikler,meyveler,karma yemler,kuvvet
mamaları ile dengeli bir beslenme sağlanır.
BRONŞİT :
BELİRTİLERİ : Bronşitli kanaryada gözlenebilecek en belirgin
araz,solunum güçlüğü,sik sik nefes alma ve soluk alırken duyulan
hırıltıdır.Hastalığın ilk devrelerinde yüksek ateş görülür,eğer önlem
alınmazsa hastalık kanaryanın ölümüne yol açabilir.
NEDENLERİ : Şiddetli üşütme ve soğuk algınlığı sonucunda ortaya çıkan,
solunum yollarının iltihapla tıkanması seklinde tanımlanması mümkün olan
bir hastalıktır.Soğuk algınlığına ve nezleye neden olan etkenlerin
erken önlem alınıp giderilmediği taktirde bronşite dönüşme olasılığı
kuvvetlidir.
TEDAVİSİ : Tedavisi,soğuk algınlığı ve nezle tedavisine paralel
özellikler taşır.İlk önlem olarak kanarya daha sıcak bir yere
taşınır.Gagasi açılarak bir damla bal damlatılarak susaması
sağlanır.Suyuna bir damla TERRAMCINE damlatılmış ve ılıtılmış su
verilir.Nezlede olduğunca B ve C vitaminlerinin direnç artırıcı ve
iyileştirici etkisinden yararlanılmalıdır.Bu amaçla vitamin ihtiva eden
ampullerden bir damlalık aracılığıyla birer damla alınarak içme sularına
TERRAMYCINE ile birlikte damlatılmasından fayda görüleceği
kuskusuzdur.Kaynatılmış keten tohumu suyu da bu hastalıkta yararlanılan
şifa verici bir ilaçtır.
ASTIM :
BELİRTİLERİ : Kanaryanın soluk almada zorluk çekmesi,sik sik ve
hırıltılı soluması ile kendini belli eden bir hastalıktır.Astimli kus
ötmeye karşı isteksiz ve ötüş kalitesinden çok şey
kaybetmiştir.Genellikle uzun süren bronşitlerden sonra ortaya çıkması
tanıtıcı bir niteliğidir.
NEDENLERİ : Yerleşmiş nezle ve bronşitin,bakımsızlık,kirli ve dumanlı
hava tozlu yem ve tozlu ortam gibi elverişsiz koşullar ve tedavisizlik
gibi etkenlerle solunum organlarında kronik,iyileştirilmesi güç bir
rahatsızlığa dönüşmesidir.
TEDAVİSİ : Maalesef kronikleşmiş durumlarda kesin bir tedavi yoktur.
Hastalık henüz bronşit halinde iken veya hastalığın henüz başlangıcında
iken yukarıda sayılan elverişsiz koşulların ortadan kaldırılması iyi ve
sürekli bir bakimin sağlanmasıyla önlemek mümkündür.Astım başlangıcı da
iken,bronşit tedavisinin yani sıra mentol , nane ruhu okaliptüs buğuları
yapılması soluk açmada ve iyileşme sürecinin kısaltılmasında yararlı
olur.Buğulama su şekilde uygulanır.Sıcak bir tuğlanın üzerine oturtulan
madeni kap içindeki kaynar suya adları anılan soluk açıcılardan biri
damlatırılar.Astımlı kanaryanın bulunduğu kafes bu kabin yanına
yerleştirilir ve her ikisinin üzeri tek bir örtüyle örtülerek,hasta
kusun bundan en büyük yararı görmesi sağlanır. Bu arada soluk açıcı
ilaçların kanaryanın rahatsız olacağı ölçüde fazla damlatılmamasına
dikkat edilmelidir.Kronikleşmiş astımlarda hazır olarak satılan astım
ilaçlarından da yarar sağlamak mümkündür.
NEZLE :
BELİRTİLERİ : Kanaryanın burnunda ve gözlerinde bir akıntı görüldüğünde,
bunun nezlenin ilk ve temel belirtileri olarak kabul edilerek derhal
tedaviye başlanılması gerekir.Hastalık ilerledikçe burnun
tıkandığı,gözlerin çapaklandığı ve kanaryanın soluk almakta zorluk
çektiği görülür.Eğer önlem alınmazsa ağır oksijen yetersizliğinin ve
mikrobik olan nezlenin yaptığı yüksek ateş sonucunda kanaryanızın ölmesi
söz konusu alabilir.
NEDENLERİ : Mikrobik olması nedeniyle başka kanaryalardan geçmesi
mümkündür.Bununla birlikte yukarıda değindiğimiz soğuk algınlığına bağlı
olarak üşütme sonucu oluşması daha yaygın olarak gözlenen bir
haldir.Ani isi değişiklikleri ve bazen de akşamüstleri yaptırılan banyo
sonucunda ıslak veya nemli tüylerle bir gece geçiren kanaryanın şiddetle
üşüterek nezleye tutulduğu çok görülmüştür.
TEDAVİSİ : İlk önlem olarak kanarya ısıca daha yüksek bir yere alınmalı
ve eğer başka kanaryalarla birlikteyse onlardan ayrılmalıdır.Gözlerdeki
çapaklar ve akıntı asit borikli suyla silinmeli soluk almakta zorluk
çektirecek oranda bir burun tıkanıklığı varsa,tuzlu suya batırılmış
küçük bir tüy parçası burun deliklerine sokularak bu tıkanıklık
giderilmelidir.Bundan sonra burun çevresi ve gözlere SIGMAMYCINE merhemi
sürümeli,ancak burun deliklerinin tıkanmamasına ayrıca özen
gösterilmelidir.B ve C vitamini yüksek besinlerin verilmesinde suyuna
bal karıştırılarak vücut direncinin artırılmasında yarar vardır.Bu arada
hastalık geçinmeye kadar suyuna her gün bir damla TERRAMYCINE
konulmalıdır.Hastalık arazları kaydolduktan sonra kafesin sodalı sıcak
sularla veya asit borikli suyla güzelce yıkanıp güneşte kurutulması
mikropların öldürülmesi açısından yararlıdır.
ROMATİZMA :
BELİRTİLERİ : Romatizmalı kanarya,tünek üzerinde tutunamaz,düşer.
Yürümekte zorluk çektiği, yürüyemediği, düştüğü yerde kaldığı, ayağa
kalkamadığı görülür.
NEDENLERİ : Nem oranı yüksek serin ve rutubetli yerlerde sürekli yasamak
zorunda bırakılan kanaryalarda, banyo yapıp geceyi ıslak veya nemli
tüylerle geçirmeyi bir alışkanlık haline getiren kanaryalarda görülür.
TEDAVİSİ : Hastalığın oluşmasına olanak tanımamak,hastalığı tedaviden
çok daha kolay olduğu için,yukarıda alınan sakıncalı durumları
yaratmamak ve romatizmaya meydan bırakmamak en iyisidir.Bununla birlikte
hastalıklı kanaryanın içinde bulunduğu sakıncalı ortamdan
kurtarılması,serin havalarda banyo yapmasına izin verilmemesi,geceleri
ıslak ve nemli tüylerle bırakılmaması alınacak ilk önlemlerdir.Kafesin
güneş gören bir odada güneş ısınlarının direkt vurmadığı bir yere
asılması,kafes tabanının sürekli olarak kuru kumlarla örtülü olması ve
kafesin nemli bırakılmaması yerinde bir tedbirdir.Tedavi olarak
kanaryanın ayakları saf alkolde eritilmiş kafuru ile ovulmalı ve her gün
tazelenen içme suyuna çeyrek aspirin eritilerek verilmelidir.Bu
arada,içine balık yağı bulunan kuvvet mamasından da yarar beklenebilir.
SES KISIKLIĞI :
BELİRTİLERİ : Kanaryada ötüşün azalması,sesin kısılması veya tümüyle
kaybolması ile tanınır.
NEDENLERİ : Ses kısıklığının nedenleri çeşitli olmakla birlikte bunları
bir kaç noktada toplamak mümkündür.
1-) Soğuk algınlığı,nezle,bronşit gibi rahatsızlıkların ses tellerini
etkilenmesi,
2-) Aşırı ötme,sürekli ötme sonucunda ses tellerinin arızalanması
3-) Aşırı korku,panik ve sok hallerinin sonucunda ses kaybı
4-) Ötücü kanaryaların yanlış beslenme sonucu seslerini yitirmeleri
TEDAVİSİ : Doğal olarak yukarda anılan değişik nedenlere bağlı olarak
görülebilen her ses kısıklığı veya ses kaybı olayında ayrı bir tedavi
önlemi uygulamak gerekir.Bunlar yine ayni sıra içinde tek tek ele
alalım.
1-) Soğuk algılığı,nezle,bronşit gibi rahatsızlıklarda ses tellerinin
etkilenmesi sonucunda oluşan ses kayıplarında,anılan hastalıklarda
alınan hastalıklarda alınan önlemler aynen uygulanır.Bunun yani sıra
gagasından günde bir iki damla çiğ taze yumurta sarisi damlatmakta yarar
sağlayacaktır.
2-) Aşırı ötme sonucu ortaya çıkan ses kayıplarında hasta kanarya
diğerlerinden ayrılarak,sessiz kendisini ötmeye teşvik edecek herhangi
bir uyarıcının bulunmadığı,geldiği yere es
ısıda,cereyansız,havadar,huzur duyacağı bir odaya alınır.Kesin
istirahatı sağlanır.Ses güçlendirici ve vitamin değerli besinlerle
kuvvet mamaları verilir.Suyuna B ve C vitamini karıştırılır.
3-) Eğer kanarya bir korku,bir panik veya bir sok sonucu sesini
yitirmişse ikinci şokta görülen önlemler alınarak kanaryanın huzuru
sağlanır,geçirdiği soku atlatması beklenir.Bu arada sağlık yemlerinin
bulunduğu karma yemlerden verilmesi sağlanır.
Bazen yanlış bir beslenme sonucunda da kanarya ses kısıklığı
geçirebilir. Bu gibi durumlarda ses kısıklığına neden olan proteince
yüksek besinler ve unlu yiyecekler kesilir.Daha düşük değerde
besinler,sağlık tohumları,ötücü kanaryalara verilen özel karma yemler
kullanılır.Başlangıçta kısa bir süre perhiz yaptırmak da yarar
sağlayacaktır. Bütün bunlardan başka sik sik değindiğimiz kanaryaların
hava akımlarına maruz kalması,soğuk suyla banyo yapması,soğuk su
içmesi,rutubetli yerde bulunması, bulunduğu yerin havasının
kirli,tozlu,dumanlı,sigara kokulu olması diğer olumsuz etkilerin yani
sıra ses kısıklığına neden olabilir.
AŞIRI YAĞLANMA :
BELİRTİLERİ : Kanaryanın gözle görülür biçimde toplandığı hareketlerinin
hantallaştığı ötme istek ve gücünün azaldığı,solunum güçlüğü çektiği
görülür. Avuca alınıp karin tüyleri üflendiğinde derinin yağlı buruşuk
bir görünüm taşıdığı görülür.Aşırı şişmanlığın üremede de bazı
eksikliklere ve döllenme güçlüklerine,iktidarsızlıklara neden olduğu
unutulmamalıdır.
NEDENLERİ : Kuskusuz baslıca nedeni dengesiz ve aşırı besleme,proteince
zengin ve unlu besinlerin gereğinden fazla verilmesidir.Bunun yani sıra
kanaryaya hareket etme olanağı tanımayan küçük kafesler de aşırı
yağlanma yapabilir.
TEDAVİSİ : İlk önlem olarak,kanarya daha geniş ve hareket etme olanağı
bulabileceği büyük bir kafese alınır.Besin değeri yüksek ve yağlandırıcı
, şişmanlatıcı besinler kesilerek bol oranda meyve ve yeşillik
verilir.Bundan sonraki devrelerde yem konusunda son derece dikkatli
kavranmak,kusun yakabileceği oranda ve dengeli bir beslenme sağlamak
gerekecektir.
SOĞUK ALGINLIĞI : Hasta Kafesi
BELİRTİLERİ : Hafif soğuk algınlıklarında kanaryaların tüylerini
kabarttığını bir köseye çekilip ter top olmuş bir durumda,gözleri kapalı
uyukladığını ötmediğini,yemediğini ve çevresiyle ilgilenmediğini
görürüz.Ani isi değişikliliği kanaryalarda soğuk algınlığı bir sok
etkisi göstererek kanaryanın bayılıp tüneğinden düşmesine varan
belirtiler ile ortaya çıkabilir.Karin derisi doğal rengini yitirip
kızarır ve morarır.Bu belirtiler soğuk algınlığını belirlemekle
birlikte,eğer iyi tedavi edilmez ve tüm arazlar giderilmezse
bronşit,astım, zatürree ve hatta verem gibi hastalıkların başlangıcı
olma özelliğini de taşır.
NEDENLERİ : Kanaryalar duyarlı yapıya sahip varlıklardır.Gerçi 16-17
santigratlık sabit bir isi sağlandığında sağlıkla yasabilirler.Ancak
22-23 santigrat ısıdan bu derecelere ani düşüşlerde hastalanmalar
olasılığı doğar. Gece ve gündüz arasındaki büyük isi farkları veya
kafesin sıcak odadan soğuk bir odaya odaya taşınması gibi nedenlerin
yani sıra soğuk suyla banyolar yaptırılan banyolar soğuk algınlığına
neden olabilmektedir.
TEDAVİSİ : İlk önlem olarak kanarya normal ısıdaki bir odaya getirilir.
Kanaryanın ağzı,ucu inceltilmiş bir tüy sapı ile açılarak bir damla
kadar bal konulur.Bu bir damlalık bal kanaryayı susatacak ve su içme
isteği yaratacaktır. Bu isteğini gidermek için içeceği suya bir damla
kadar TERRAMYCINE damlatıldığında ilk tedavi sağlanmış olur.Bu arada
karma ve kuvvetli yem verilmemeli,kısa bir süre için haşlanmış patates
kürü uygulanmalıdır.Doğal olarak bu süre içinde TERRAMYCINE verilmeye
devam edilmeli ve kanarya mümkün olduğunca sabit bir sıcaklıkta
tutulmalıdır.Bu amaçla ilk günler için kafesin içine hava girmesine
engel olmayacak yün bir örtü kullanılması ve kafesin bu örtü ile siki
sıkıya örtülmesi yerinde bir tedbir olacaktır.Kanaryanız biraz kendini
toplayıp soğuk algınlığının kuvvetli etkilerini atmaya başladığında
vitamin değeri yüksek besinlerle vücudun direnci artırılmalı ve
bünyesi,besin değeri yüksek yemlerle takviye edilmelidir.Kanarya ayarli
hasta kafesine de alinabilir.
.AKSIRMA
Belirtileri: Kanaryayi rahatsiz eden, inatçi, bir türlü giderilemeyen
aksiriklar halinde kendini belli eder.
Nedenleri: Genellikle grip, nezle veya üsütmeyle kendini gösteren burun
akintisi sonucu, kanaryanin burun deliklerinin tikanmasiyla ortaya
çikar.
Tedavisi: Tuzlu suya batirilmis ince bir tüy araciligiyla burun
delikleri açilir ve böylece tedavi saglanmis olur. Eger akinti
sürekliyse, dogal olarak nezle tedavisini de birlikte uygulamak gerekir.
Dikkat edilmesi gereken nokta, burun deliklerinin temizlenmesi
sirasinda kusun korkmasini asgari düzeyde tutmak ve burunu tahris
etmemektir
ASK HASTALIGI
Belirtileri: Disi yada erkek kanaryanin sebepsiz yere bir kaç gün
içerisinde ölüme varabilecek kadar zayiflamasi hirçinlasmasi ve
disilerin cilk dedigimiz döllenmemis , içi bos yumurta yumurtlamasi.
Sebepleri: Çiftlesme zamanlarinda çogunlukla disi kanaryalarda görüldügü
gibi erkek kanaryalarda da nadiren görülür.
Tedavi : Disiyi erkegin yada erkegi disinin yanina koymaktir. Eger erkek
yada disi kisa zamanda bulunamazsa verilen yemini degistirilerek bol
bol yesillik verilmelidir.
BAGIRSAK ILTIHAPLANMASI
Belirtileri: En kesin belirti,diskilarinin yesil renkte, kokulu ve bazen
de kanli olusudur. Karin tüylerine üflendiginde, derisinin koyu kirmizi
ve hattâ mor renkte oldugu görülür. Bunlarin yani sira kanaryada genel
bir keyifsizlik, durgunluk, ötmeye ve yeme karsi isteksizlik hali göze
çarpar.
Nedenleri: Kötü beslenme, tozlu, temizlenmemis, kirli tohumlar, bozuk
nitelikli sebze ve meyveler, kokusmaya yüz tutmus mamalar bagirsak
iltihaplanmalarinin belli basli nedenleri arasinda sayilabilir. Bundan
baska çok önemli bir neden de, taneli besinlerin ögütüldügü taslikta
yeterine kum bulunmamasi ve ögütülemeyen yem tanelerinin hastaliga
sebebiyet vermesidir.
Tedavisi: Bagirsak iltihaplanmasi geçirmekte olan kanarya, diger
kanaryalardan ayrilir. Yesillik ve meyve verilmez. Temizlenmis özel
kanarya kumu saglanarak, tasligin kum gereksinmesi karsilanir. Yem
olarak bir süre için yalnizca patates haslamasi ve iyilesmeyi saglamak
için düzenli bir sekilde her gün degistirilen sularina 10 damla
Terramycine, 10 damla Fema-zatine damlatilir.
ÇIRPINMA
Belirtileri: Kusun uçarken saga sola çarpmasi, delice çirpinmasi
,kafasini asagiya dogru 180 derece çevirmesi, yem alirken tam alamaz,
3-5 kereden sonra alabilir.
Sebepleri: Dolasim sistemi ile ilgili bozukluktan olusur.
Tedavi : Bu hastalik insanlarin spastik yada kismi felcine benzer bir
durumdur. Serpici degil ama tehlikelidir. Kus uçamaz, yem yemede
zorlanir ancak zorluklarla da olsa yasamini sürdürür, yavru dahi verir.
Bu hastaligin çaresi yok gibidir. Kusun tirnak kismindan kan alinarak,
hastaligin seyrine göre birkaç kez tekrarlanmalidir. 1-2 gün yem
kesilmeli, birer dilim elma ve kaynamis patates verilmelidir. Içme
suyuna 7 damla kadar kedi otu ruhu yada agzina bir iki damla Teinture
d'opium verilmelidir. Normal yem azaltilarak tedavi olana kadar hashas
tohumu verilmelidir
DAMLA (NIKRIS)
Belirtileri: Hastaligin ilk belirtisi, parmaklarin oynak yerlerinde
gözle görülebilen sisliklerin olusmasidir. Bu agrili bir sisliktir.
Kanarya son derece rahatsiz ve huzursuzdur. Tünekte durmakta ve
yürümekte zorluk çeker. Rahatsiz olan ayagini yukariya dogru toplar.
Giderek uçmakta dahi sikinti çektigi görülür. Tüylerinin rengi
degismeye, esmerlesmeye yüz tutar.
Nedenleri: Bu hastalik çogunlukla yasi ilerlemis kanaryalarda görülmekle
birlikte, nedeni, yanlis beslenme ve elverissiz kosullarda yasamaktir.
Rutubetli yerlerde, çok dar kafeslerde hareket etme olanagindan yoksun
olarak yasayan, sürekli yüksek degerde besin alan ve bunlari yakamayan
kanaryalarda bu hastaliga daha sik rastlanir.
Tedavisi: Hasta kanarya derhal genis bir kafese alinarak daha fazla
hareket etme imkâni taninir. Mamalar ve proteince yüksek besinler
kesilir. Bol miktarda yesillik verilir. Bu olanaklar tanindiginda hasta
kanaryada hizli bir iyilesme görülür.
DERI YANGISI VE ÇIBANLAR
Sebepleri : Baslica dört guruba ayrilir :
l - Mekanik sebepler (yaralar, ezikler, sürtmeler, yabanci cisimler,
pislik); 2 - Fizikî sebepler (soguk, sicak, elektrik); 3 - Kimyasal
sebepler (asitler, alkaliler); 4 - Mikrobik sebepler ve iltihapli
hastaliklarin siçramasi sureliyle de meydana gelir.
Belirtileri : Kirmizilik, siskinlik, agri, sicaklik, topallik ve hattâ
bazen hasta kisminin felci dahi görülür.
Tedavi : Sebebi ortadan kaldirmakla yapilir. Yara olgunlasmamisça
baslangiçta yangiyi dagitmak için, daha sonra ise olgunlastirmak maksadi
ile tentürdiyot sürülür. Agri varsa azaltmak için bebek aspirini
verilir. Cerahat olgunlasmissa keseleri yarmali ve cerahati iyice
temizlemeli, asit borikli su veya diger antiseptikler, katranli veya
kükürtlü sabunlar ve merhemler (Pellidoll merhemi veya Bepanthene
merhemi, Anestol pomat veya Antidot pomat) kullanilmalidir.
DIFTERI
Belirtileri: Hasta kus genellikle yemlik civarinda durur. Yem yiyemez
ama diger kuslari da buraya yanastirmaz. Tüyleri kabarik, karni siskin
ve diskisi beyaz renktedir. Gagasi açilip agzina bakildiginda agzinin
içinde ve bogazinin tüm çeperinde, açik sari renkte, gevsek, peltemsi
görünümde, lekeler halinde benekler izlenir. Bu lekelerin her biri virüs
yuvasidir. Bunlar hastaligin gelismesiyle solunum organlarina degin
ilerleyebilir. Yutkunma ve soluma güçlükleri ortaya çikarir. Bunun
sonucu olarak da kisa bir süre içinde kanaryanin ölümüne neden olur.
Nedenleri: Hastaliga neden olan virüs çogunlukla baska hayvanlardan,
pislikle bulasir.
Tedavisi: Kanaryalar arasinda son derece bulasici bir hastalik oldugu
için hastalikli kanaryalar hemen digerlerinden ayrilir. Henüz hastalik
görülmeyenler ayrildiklari yerde dikkatle gözlenir ve hastaliga
yakalananlar ayrima tabî tutulur. Saglikli kanaryalara besi ve vitamin
degeri yüksek yiyecekler verilerek bünyeleri güçlendirilir. Çünkü bu
hastaliktan ancak güçlü bir bünyeye sahip olanlar kurtulma sansina
sahiptir. Hastaligin tedavisi zor ve zahmetlidir. Ancak bir veteriner
hekimin basarabilecegi beceriyi gerektirir. Birer virüs yuvasi olan her
leke, kanarya zedelenmeden bir nester araciligiyla alinir ve yok edilir.
Yaralar her gün iyotlu gliserinle temizlenir. Içme sularina Terramycine
damlatilir ve bünyeleri vitaminle takviye edilir.
DIL ALTI
Belirtileri: Bu hastaliga tutulan kanaryanin yem yiyemedigi ve ötmedigi
görülür.
Nedeni: Çogunlukla kanaryalara verilen yemlerin temizlenmemis ve tozlu
olusuyla, içinde yabanci maddelerin bulunmasi bu hastaligi nedenler. Yem
içinde bulunan tahris edici maddeler, kanaryanin dil altini tahris
eder; bazen de iltihaplanmasina neden olur.
Tedavisi: Eger hastalik henüz birinci asamadaysa, yani yalnizca tahris
olma söz konusuysa, kanaryanin gagasindan içeriye, dilinin altina
degecek biçimde bir iki damla limon suyu damlatmak ve sularina birkaç
gün limon damlatarak vermek iyi gelecektir. Tabii bu arada yemlerin
uygun nitelikte olmasina da dikkat edilir. Eger dil altinda iltihaplanma
varsa, bir igne iyice yakilir, ucu saf alkolle silinir ve çok dikkatli
olma kosuluyla bununla iltihapli kistin delinerek cerahat akitilir.
Suyuna Sulfamezatin damlatilir.
GÜNES ÇARPMASI
Belirtileri: Günes altinda duran kafeslerde bir de bakarsiniz ki
kanaryaniz kafesin dibinde boylu boyunca yatiyor, hiçbir kipirdama yok.
Bu bir günes sokudur. Hiçbir yerinin tutmadigi, felç halinin görüldügü
olaylar da vardir. Eger önlem alinmaz ve uzun süre bu durumda
birakilirsa kanarya ölebilir de.
Nedenleri: Kanaryalarin direkt günes isigi alan yerlerde ve 24
santigrattan yukari isilarda birakilmamalari gerektigine deginilmisti.
Fazla sicaklik ve dik gelen günes isinlari kanaryayi fazlasiyla rahatsiz
eder; asiri hallerde hastalanmasina neden olur.
Tedavisi: Ilk is olarak kanarya direkt günes isigi almayan ve isin sicak
olmayan bir yere alinmali. Basi, ayaklari ispirtoyla islatilmali ve
masaj yapilmalidir. Böylece serinlemesi ve kan dolasiminin normale
dönmesi saglanmis olur. Agzinin açilarak iki damla gliserin
damlatilmasinda da yarar vardir.
ISHAL
Belirtileri: En Önemli belirti, kanaryanin diskisidir. Ishal olmus bir
kanaryanin diskisi sulu ve beyaz renklidir. Bunun yani sira, sik sik
kaka yapma, durgunluk, halsizlik devamli tüylerini kabartarak durmasi ve
yiyecek yememesi yan belirtiler olarak dikkat çeker.
Sebepleri: Kanaryanin üsümesi, soguk su içmesi, soguk ve islak yesillik
yemesi, fazla oranda yesillik yemesi, yedigi yiyeceklerin bozuk vasifli,
çürümeye yüz tutmus olmasi ishalin nedenleri arasinda sayilabilir.
Tedavi : Ishal türü hastaliklarda kusun halsiz düsmesi ve çabuk
hastalanmasi kaçinilmazdir. Bu hastalik süreci ölüme kadar dahi
gidebilir.Bu konuda alinacak ilk önlem, verilmekte olan mama, yesillik,
meyve gibi, bagirsak bozukluguna neden olabilecek yiyecekleri kesmek,
sade bir besin düzeni uygulamaktir. Bu amaçla haslanmis patates ve
yalnizca kusyemi vermek yeterlidir. Diger tüm yemler kaldirilmalidir.
Içme suyu olarak, iyice haslanmis ve tülbentten süzülmüs pirinç suyu
vermek büyük yarar saglar.
Benim size önerebilecegim ilaç kendimin kullandigi etkili bir ilaç olan
ENDOSIN. Bu ilaç çocuk ishali için kullanilmakta olup, eczanelerden
temin edebilirsiniz. Ayrica COXIDIN yada TETRAMEZATIN adli ilaçlari da
bu amaç için kullanabiliriz. Bu ilaçlar tavuk ishali için kullanilmakta
olup, kanarya ve muhabbetkuslari içinde kullanilabilir. Bu ilaçlarin
kullanimlari ise: yarim sulugun içine 8-10 damla (tablet olanin mercimek
büyüklügünde sulugun agzina) koymaliyiz ve iki günde bir ishal bitene
kadar degistirmeliyiz. Ishal bitiminde ilaci vermeyi de kesmeliyiz. Bu
arada B ve C vitamini vermeyi de ihmal etmemeliyiz.Bundan baska her gün
tazelenmesi kosuluyla içine bes damla Terramycine ve 10 damla
Sulfamezatin damlatilmis su vermek de mümkündür. "Iksir Bird Ishal" de,
ötücü kuslar için hazirlanmis etkili bir ilâç olarak ishallerde yarar
saglar. Bu arada kanaryanin diskisi dikkatle kontrol edilmelidir.
Hastalik kesildiginde önce ilâçlar kesilir. Yiyecekler tedrici usulle
yavas yavas çesitlendirilir. Bir iki hafta yesillik, meyve ve mama
vermemek yerinde olur.
Ayrica kusun suluguna her gün degistirilen demli çay koymak, suyun
içerisine küçük bir parça kireç (tebesir parçasi veya duvar sivasi vs.
olabilir) atmak, bir süre kafese bayat ekmek koymak da kisa süreli
geçici çözümler olabilir.
ISTAHSIZLIK
Belirtileri: Kanaryada yem yemeye karsi genel bir isteksizlik ve
durgunlukla kendini belli eder.
Nedenleri: Çogunlukla kanaryanin daha önce alisik oldugu yemin disinda
bir besin rejimi uygulanmasi veya tekdüze bir yemle beslenmesiyle
görülür. Bundan baska, bazi hastaliklara bagli olarak görülen
istahsizliklar da vardir.
Tedavisi: Kanaryanin arzu ettigi yemlerin verilmesi, çok bölmeli
yemliklerde çesitli yemler sunularak yem seçiminin kanaryanin tercihine
birakilmasi, istah açici yesillik ve meyvelerin verilmesi yararlidir,
istah açma amaciyla hazirlanmis kanarya suruplarindan yararlanmak da
mümkündür. Eger istahsizlik belli bir hastaligin etkisiyle ortaya çikmis
bulunuyorsa, öncelikle onun ortadan kaldirilmasi gerekecektir.
KABIZLIK
Belirtileri: Kanaryanin her zamanki canliligi kaybolur. Eskisi gibi
tünekten tünege siçramaz; o köseden bu köseye uçusmaz, durgunlasir.Yeme
karsi isteksizlik gösterir. Sik sik tüylerini kabartir. Eger kafesteki
tek kussa, diskisinda büyük bir azalma oldugunu ve bu diskinin normalden
çok sert bulundugunu gözlemek mümkündür.
Nedenleri: Kanaryanin beslenmesinde bir denge unsuru olarak önemli bir
yer tutan çesitli yesilliklerin ve meyvenin düzenli bir sekilde ve
haftada Iki kez olarak verilmemesi halinde kabizlik bas gösterebilir. Bu
arada verilen tohum karmalarinda, unlu tohumlarla yagli tohumlar
arasinda iyi bir denge saglanamamasi da kabizligin nedenlerinden biri
olarak gösterilir.
Kabizligin bir baska nedeni de, taneli yiyeceklerin ögütülmesinde
gerekli bulunan kumun saglanmamis olmasidir. Tasliginda, taneli
yiyecekleri ögütmede yararlanacagi kumdan yoksun bulunan kanarya, sonuç
olarak yiyecekleri ögütülememis biçimde ve kati olarak disariya atar.
Bunun bir baska olumsuz yani da bagirsak iltihaplanmasina neden
olabilmesidir.
Tedavi: Tedavi olarak kanaryanin ek***ligini duydugu seyler verilir.
Yesillikler, özellikle hemen her mevsim bulunan kivircik salata bolca
verilebilir. Bunun yani sira bol oranda verilecek keten tohumu,
bagirsaklarin islemesini saglayacaktir. Dogal olarak bu arada diger
yiyecekler kabizlik hali düzelinceye degin kaldirilmalidir. Içme suyuna
bir miktar madensuyu karistirilmali veya küçük bir çay kasigi silme
olarak karbonatla doldurulup içme suyun da eritilerek verilmelidir.
"Iksir Bird Kabizlik" bu hastalikta olumlu sonuç vermektedir.
Asiri kabizlik hallerinde, gaga açilarak iki damla kadar zeytinyagi
damlatmak gerekir. Bu da ise yaramazsa, tecrübeli bir kanarya meraklisi
veya bir veteriner hekimin yardimiyla lavman yapilabilir. Bu lavman,
küçük bir tüyün hint yagina veya zeytinyagina batirilarak çok dikkatli
bir biçimde ve zorlamaksizin kanaryanin anüsüne sokulmasi, böylece
diskisini yapmasina yardimci olunmasindan ibarettir.
KABUKSUZ YUMURTLAMA
Belirtileri: Adindan da anlasildigi üzere hastaligin belirtisi,
tanimlayici baska belirtilere gerek duyurtmayacak kadar açiktir. Disinin
yuvaya biraktigi yumurtanin üzerinde kireçli kabuk olusmamis
bulunmaktadir. Üzerinde yalnizca bir zar-kabuk vardir ki, bu kuluçka
için yetersizdir.
Nedenleri: Tahmin edeceginiz gibi, bütün bir kis mevsimi boyunca disiye
gerekli besinin verilmemis olmasi ve çiftlesme devresine disi kanaryanin
zayif bir bünyeyle girmis bulunmasi en önemli nedendir.
Tedavisi: iyi bir döl için disi kanaryanin kisi tercihen isisi 16-17
santigratlik, temiz havali ve rutubetsiz bir odada geçirmesi, karma
yemlerle ve kuvvetlendirici mamalarla iyi bir beslenme görmesi gerekir.
Bu mamalarin içine, yumurta kabugu, mürekkepbaligi kemigi tozu gibi
kireç ve fosfor bulunduran maddelerin konmasi unutulmamalidir.
KANATLI ÇIÇEK
Kanatli hayvanlarda çiçek ve difteri yapan, tavuk, hindi, güvercin ve
kanaryalarda önemli ekonomik kayiplara yol açan viral bir
hastaliktir.Kanarya çiçek virüsü (Borreliota fringilae), bulasma enfekte
derideki lezyonlarin ve kabuklarin düsmesi ile olur,saglam deri ve
mukozadan etken giremez(tüy dökümünde ve çekmelerinde deri bulasmaya
duyarlidir), yem, su ve araçlar bulasmada rol oynar, sivri sineklerde
mekanik olarak etkeni bulastirabilmektedir.Güvercinlerde özellikle
difteri seklinde bulasma, yavru zamani yavruyu besleme sirasinda
agizlarindaki difteri lezyonlarinda bulunan virüsün yavrulara bulasmasi
ile olmaktadir.Hastaligin çiçek seklinde lezyonlar özellikle derinin
tüysüz bölgelerinde, basta, gaga ve göz kenarlari ile ibik ve sakallarda
çiçek lezyonlarina rastlanir. Difteri seklinde ise lezyonlar agiz
mukozasinda dir, önce kirmizi noktalar, nodül halini alir bazen
larinks,trache ve kursakta da lezyonlar görülebilir.Sagaltim da
lezyonlar temizlendikten sonra yaralarin üzerine "gliserin iode"
sürülür. Ayrica bakteriyel kontaminasyonu önlemek amaciyla antibiyotikli
pomatlardan yararlanilir, kafes ve salmalarda dezenfeksiyon islemleri
belirli aralikla yapilmali, kanaryalarda doku kültürlerinde özel
hazirlanan asilar kanat zarlarina batirilarak yapilir.
KASINTI ve BITLER Ardap bit spreyi
Belirtileri: Kusun sürekli kasinmasi, gagasi ile tüylerini sikistirmaya
çalisarak didiklemesi, tüylerini kabarik tutarak sürekli silkinmesi ve
gövdesini bir yerlere sürtmeye çalismasi.
Sebepleri: Kusun gövdesinde, tüylerinin arasinda gözle görülebilen koyu
renkli çok küçük canlilar var ise bunlar kasintiya neden olan asalak
hayvanlar yani bitlerdir. Kanaryalarin en büyük zararlilarindandir. Kusu
elimize aldigimizda kanat alti ve ense tüylerini hafifçe üflersek
bitleri rahatça görebiliriz. Bu bitler kusun geldigi yerden, baska bir
hayvandan yada yeni alinmis bir kafes aksesuarindan gelebilir. Eger
yavru ve yuva varsa bu kisimlarda kontrol edilmelidir.Asiri oranda
üredikleri zamanlarda öldürücüdürler. Bitleri gündüz faaliyette görme
olanagi yoktur. Bunlar geceleri ortaya çikarlar. Eger kanarya besleyen
kisi biraz ihmalkâr yaradilisli ve dikkatsizse, hizli bir üreme
sonucunda kanaryasi bir felâketle karsi karsiya kalacaktir. Çünkü bitler
çok küçük olmalari nedeniyle pek kolay görülmezler, buna karsin büyük
birer kan emicidirler. Özellikle ilkbahar ve yaz aylarinda üreme sonucu
çok çabuk çogaldiklarindan dikkatli olunmalidir.
Kafeste bit olup olmadigini anlamak için kafes geceleri dinlenir.
Kanaryalar huzursuz ve kipirtili iseler bir bit hücumu karsisindalar
demektir. Tehlikelidirler, özellikle yazin ortaya çikan bu hayvanlar,
aksamlari kusa rahat vermezler. Kusun kanini emerek onun zayif düsmesine
ve hastalanmasina neden olurlar. Tünek basliklarindaki delikler
bitlerin saklanacaklari yerlerin basinda geldiklerinden, buralarin
incelenmesiyle de varliklari anlasilabilir. Bitkilerdeki bitler farkli
olup, kuslar için zararli degildir. Bitin varligini anlamak için kafesin
köselerine, sakli bulunan alt kisimlara, dar bölgelere ve tünek
kamislarinin uç kisimlarina bakilmalidir. Bitin kendisini
görebilecegimiz gibi biraktigi beyaz diskilarini da noktalar halinde
görebiliriz. Ayrica yuva var ise elimizi yuvaya soktugumuzda
kipirtilarini ve kaynasmalarini hissedebiliriz. Daha da bilemiyorsak
kafesin bir kösesine küçük bir fanila parçasi yada beyaz mendil koyarsak
bir kaç gün sonra burada yuvalandiklarini görebiliriz.
Tedavi : Bu bitlerden kurtulmak için Petshop’ lardan yada kus satilan
herhangi bir yerden temin edilen “bit spreyi” kullanilmalidir. Bu
tedaviye 2 - 3 gün ara ile bir kaç kez tekrarlanmalidir. Bit spreyi
kusun tüm vücuduna, özellikle kanat altina ve boyun bölgesine
sikilmalidir. Kusun yüz, gaga ve göz kismina sikilmamasina dikkat
edilmelidir. pire tozu da bu derdinizi çözümleyecektir. Ayrica "Jakotin"
adli ilaç ve opigal 5 tozu,rin tozu, Ektogal, lizol, karbonil, kreolin,
madeni esanslar, kafur türü maddelerde kullanilabilir. Bu tozlar tünek
basliklarindaki deliklere, kafesin kenar kiyi köselerine serpilerek,
kanaryalarin kanat altlarina dökülerek çok olumlu sonuçlar alinabilir.
Bitlerin kökü kazinabilir. Özellikle kuluçka devrelerinde yuvaliklarin
büyük bit yuvalari olacagini; bunlarin yavrularin kanlarini emerek
ölümlerine sebep olacagini hatirlatiriz. Yuvalarin ilaçlanmasinda
yavrularin tozdan zarar görmemesi için dikkatli davranilmasini tavsiye
ederiz. Daha iyisi, bit bulundurabilecegi düsünülen eski yuvaligin
alinarak yerine yenisinin konulmasidir. Kafesin içinin temizlenmesi ve
dezenfekte edilmesi de önemlidir.Özellikle kafesin köselerine, sakli
bulunan alt kisimlara, dar bölgelere ve tünek kamislarinin uç
kisimlarina yuvalanirlar. Bu nedenle, ya kafes ve aksesuarlari sicak su
ile iyice yikanmali yada bahsedilen spreyden kafesin özellikle bu
kisimlarina sikilmalidir.
KUVVETLI BAKIM
Belirtileri: Bu hastaligin belirtisi ayaklarda , tirnaklara yakin
kisimlarin sismesi ve ayak derilerinde mantar türü görünümler yada
döküntülerdir. Bu sislikler yada belirtiler kusun vücudunun diger
kisimlarinda da gözlenebilir.
Sebepleri: Kanaryasini seven hemen her insan kusunun bakimini elbette
elinden geldigince iyi yapmak ister. Ancak her türlü yiyecekleri temin
etmek ve onu vitaminlerle kuvvetlendirmek her zaman kusunuzun saglikli
olmasi anlamina gelmez. Eger birde normal yiyeceklerin yaninda uzun
süreli bal gibi kuvvetli besinler verir üstüne üstelik birde yine uzun
süreli vitamin takviyesi yaparsak kusumuz saglikli olmaz, aksine bu tür
kuvvetli gidalar sonucu ölüme kadar uzanan bir hastaliga yakalanir. Bu
hastaligin adi halk dilinde “ zengin hastaligi” dir.
Tedavi : Tedavisi için ise öncelikle verilen kuvvetli besinler bir süre
kesilmeli ve normal yemlerinin yani sira bol bol yesillik verilmelidir.
Ayaklarin tedavisi için bir hafta boyunca iyilesme gözlenene kadar
ayaklar alkole temizlenerek herhangi bir iyilestirici pomat (Terramcyn,
Bactom, Lamisil, Exoderil vs. ) sürülür.
KUYRUK HASTALIGI
Belirtileri: Kanaryanin arkasinda, kuyrugunun üstünde bulunan ve
kanaryanin tüylerini parlatmada kullandigi yagi salgilayan bir bezin
sisme halidir.
Nedeni ve Tedavisi: Kanarya saglikli oldugu devrelerde, bu salgi bezinin
üzerine gagasiyla bastirarak yag çikartir ve bununla tüylerini
parlatir. Ancak hasta oldugu zamanlarda dogal olarak bu islemi ihmal
eder. Bunun sonucunda da kullanilmayan yagla dolan beze siser. Bazi
kanarya meraklilarinin yaptigi gibi, bu bezeyi igneyle delerek yagi
akitmak son derece yanlistir. En iyisi ilik suyla hafifçe bastirarak,
beze üzerine sicak kompres yapilmali, da-ha sonra bu kisim kurulanarak
yumusatici bir yag, örnegin vazelin veya bademyagi sürülmelidir.
Hastaligin tedavisi için bu yeterli bir önlemdir.
NEWCASTLE
Kanatli hayvanlarin solunum, sindirim ve sinir sistemlerinde bozukluklar
meydana getiren, çok bulasici ve öldürücü viral(RNA) bir hastaliktir.
Etken vücuda solunum, sindirim sistemi, deri ve gözden kolayca
girebilmektedir. Kanatlilar etkeni tüm vücut atiklari(sekret ve
ekstretleri) ile çikartirlar. Bulasmada en önemli faktör hava'dir,
mekanik olarak da etken tasinip bulastirilabilir.
Newcastle virüsü insanlarda da konjuktivitis ve gribal enfeksiyona neden
olabilmektedir.
Hayvan etkeni aldiktan 2-15 gün içerisinde hastalanip, ölmektedir.
Hastalik aniden baslar, bitkinlik, hizli solunum, yem tüketiminin
azalmasi, kanatlarda düsme, sulu yesil ishal, bazen gaita(diski) da kan
görülür. Vücutta dehidrasyon(su kaybi), hastaligin baslangicinda vücut
isisi 4-6 derece yükselir, ölümden önce normalin altina iner. Hasta
hayvanlarda spazmlar, muskuler tremorlar, kanat ve bacaklarda felçler
sekillenir. En duyarli türler tavuklardir ve yumurta verimleri düser.
Otopside sindirim sisteminde, ince bagirsaklarda nekrotik odaklar ve
kanamalar görülür. Burun boslugu, larinks ve trache'de seröz yada
kataral bir eksudat vardir, akcigerler de pneumoni, hava keselerinde
kalinlasma, bazende eksudat, çesitli organlarda hiperemi, ödem ve
hemoraji, damarlarda patolojik degisimler görülür.
Hastaligin kemoterapotik(ilaçla) sagaltimi yoktur, ancak antibiyotikler
seconder(sonradan) bulasacak mikroorganizmalari önler.
Koruyucu önlemler çok önemlidir; asilama korunmada en etkili yoldur,
gerekli hijyenik uygulamalar(newcastle virüsü tüm dezenfektanlara
duyarlidir), kümes ve salma lara insanlarin, yabani kuslarin girmesi
önlenmeli, yeni aldiginiz kuslari en az bir iki hafta kendi kuslarinizin
içine katmamalisiniz.
Asilama; burun ve göze damlatma,içme suyu, sprey ve aerosol olarak
yapilmaktadir.
TÜY DEGISIMI
Öncelikle belirtmeliyiz ki "tüy degisimi" bir hastalik degildir; her yil
bütün kuslarin geçirdigi normal bir fizyolojik yenilenmedir. Ancak, iyi
bir bakim ve beslenme olanagina sahip olmayan kanaryalar bu devrede
zarar görmeye mahkûmdurlar. Temmuz ayi ile eylül ayi arasinda geçirilen
bu olay, kanarya iyi bir bakim altinda ise hiçbir iz birakmadan
kolaylikla atlatilir.
O yilin yavrulari olan genç kanaryalar bu devreyi pek hafif geçirirler.
Fazla tüy degistirmezler. Bu nedenle de bünyeleri sarsilmaz. Daha
ileriki yaslarda bulunan kanaryalar, önce kuyruk ve kanat, sonra vücut
ve en son olarak kafa tüylerini degistirerek yeni ve parlak tüylere
sahip olurlar. Bütün bu olusumun süresi normal olarak iki ay kadardir.
Bu devre içinde kanarya son derece halsizlesir. Hareketliligi azalir,
ötmez olur.Tüy dökümü süresince kanaryalar çok iyi bakilmali, soguktan,
hava akimlarindan, ani isi düsmelerinden titizlikle korunmali,
beslenmelerine büyük özen gösterilmelidir. Özellikle serin sonbahar
gecelerinden korumak amaciyla geceleri kafes üstünün hava geçiren yün
örtülerle sikica örtülmesinde yarar vardir. Tüy dökümü süresince,
yesillik ve meyveler azaltilir. Kenevir, turp ve hardal tohumu yemlerden
çikartilir. Kuvvet mamalari, kusyemi, dan, marul tohumu ve keten tohumu
verilir. Sularina, hastaliklardan korumak üzere Terramycine ve vitamin
damlatilmasinda yarar vardir. "Iksir Bird Tonik", kuslarin tüy atimini
kolaylastiran, bu süreyi kisaltan hazir bir Ilâç olarak yarar saglar.
Kanaryayi tüy degisiminden çabuk çikartmak için, bazi yetistiricilerin
karsi çiktigi, bazilarinin çok tuttugu bir yöntem vardir. Bizde Barbar
Metodu adiyla anilan bu yöntem, tüy dökümü süresince kanaryayi, üzeri
kalin bir örtüyle kapanmis bir kafesin içinde tutmaktan ibarettir.
Kafesin alti temizlenmez ve beslenme çok az bir isigin bulundugu kafesin
içinde, örtü altinda sürdürülür. Bu örtü, kafesin içindeki isiyi sabit
ve kafesin içini karanlik tutar. Bu iki etkenin tesiri altinda kanarya,
tüy degisimini bes hafta içinde tamamlar.
