Askerlik Kanunu

ASKERLİK KANUNU
Kanun Numarası : 1111
Kabul Tarihi : 21/6/1927
Yayımlandığı R. Gazete : Tarih: l2-17/7/1927 Sayı: 631-635
Yayımlandığı Düstur : Tertip : 3 Cilt : 8 Sayfa : 866
Madde 1 -Türkiye Cumhuriyeti tebaası olan her erkek, işbu kanun mucibince askerlik yapmağa mecburdur.
(Son fıkra mülga : 4/1/1961 - 211/119 md.)
Madde 2 - (Değişik : 20/11/1935 - 2850/1 md.)
(Değişik : 16/4/1987 - 3358/5 md.) Askerlik çağı her erkeğin esas nüfus kütüğünde yazılı olan yaşına göredir ve yirmi yaşına girdiği sene Ocak ayının birinci gününden başlayarak 41 yaşına girdiği sene Ocak ayının birinci gününde bitmek üzere en çok yirmibir sene sürer. Bu süre, Genelkurmay Başkanlığının göstereceği lüzum, Millî Savunma Bakanlığının teklifi ve Bakanlar Kurulu Kararıyla 5 yıla kadar uzatılabilir veya kısaltılabilir. Yerli nüfus kütüklerinin birinde yazılı olmayan kimselerin yabancı kütükleri yerli kütükleri gibi sayılır.
Muhacirlerin askerlik çağlarının başlangıcı, geldikleri yılda nüfus kütüklerine geçen yaşlarına ve bu esasa göre hesab olunur. Nüfus doğum kâğıdlarında doğumlarının ay ve günü yazılı olmıyanların doğum günleri yılın temmuzunun birinci günü sayılır.
Geldikleri yıl ikinci kanun birinde 22 yaşını bitirmiş olanlar muvazzaf hizmete tâbi tutulmayıp yaşıtları erbaş ve er arasına yedeğe geçirilirler. Bu gibilerin her ne sebeble olursa olsun nüfus kütüğüne yazılmalarının gecikmiş olması, geldikleri zaman yaşlarına göre başlıyacak olan askerlik çağlarını geciktirmez. Bunlar nüfus kütüğüne yazıldıkları tarihten başlıyarak iki yıl geçmedikçe talim, manevra ve başka iş için silâh altına çağırılmazlar.
(Dördüncü fıkra mülga : 27/7/1970 -1315/3 md.)
Hükümetçe iskân edilmiyenler veya Hükümetin gösterdiği yerde yurd tutmak istemiyenler yalnız iki yıllık geciktirme hakkından istifade ederler.
Memleketlerinde tahsilleri yedek subay yetişecek derecede olupta, geldikleri tarihte 22 yaşını bitirmiş olanlarla memleketlerinde askerlik yapmış ve fakat 22 yaşını bitirmemiş bulunanlardan yedek subay olmak istiyenler ve geldikleri tarihte, 22 yaşını bitirmemiş ve memleketlerinde askerlik etmemiş olanlar iki yıl geciktirme müddetinden sonra 1076 sayılı kanun hükümlerine tâbi tutulurlar.
Muhacirler arasında önce tâbi oldukları Hükümet ordusunda yedek veya muvazzaf subay olanlardan lâzım olan evsafı taşıyanlar staja tâbi tutularak, yedek subaylığa geçirilirler.
Umumî seferberlikte muafiyet yoktur.
Ancak nüfus kütüğüne kayıd olundukları tarihten başlıyarak üç ay geçmemiş olanların silâh altına alınmaları üç ayın sonuna bırakılır. Bir yıl içinde nüfus kütüğüne kayıdlarını yaptırmıyanlar yukarıdaki muafiyetten istifade edemezler.
Eski memleketlerinde askerlik ettiklerini veya bunun yerine bedel verdiklerini tevsik edenler tekrar muvazzaf hizmete tabi tutulmayıp yaşıtları yerli erbaş ve er ile yedeğe geçirilirler. Türkiye içinde bir iskân mıntakasından diğer bir iskân mıntakasına Hükûmetçe naklolunarak yerleştirilen vatandaşlardan muvazzaf hizmete tâbi olupta bunu henüz yapmamış olanların bu hizmetleri, yerleşecekleri yere vardıkları tarihten başlayarak iki yıl geciktirilir. (Son cümle mülga : 27/7/1970 -1315/3 Md.)
Kanunen muhacir tanınmıyan mülteciler ve ecnebilerden Türk vatandaşlığına girenler vatandaşlığa alındıkları tarihte hangi yaşta iseler o yaştaki yerli erbaş ve er gibi askerliklerini yaparlar.
(Ek fıkra : 25/4/1938 - 3370/1 md.; mülga : 27/7/1970 -1315/3 md.)
(Ek fıkra : 6/11/1981 - 2550/1 md.) Türk vatandaşlarından, Kıbrıs Türk Federe Devletinde askerlik yaptıklarını tevsik edenler tekrar muvazzaf hizmete tabi tutulmazlar.
(Ek fıkra : 21/5/1992 - 3802/l md.) Bakanlar Kurulu Kararıyla belirlenecek esaslara göre; yurt dışında doğan ve ikamet edenler ile kanuni rüşt yaşına kadar yabancı bir ülkeye gitmiş olanlardan bulundukları ülke vatandaşlığını da kazanan Türk vatandaşları, talepleri halinde, durumlarına uyan ve Kanunun öngördüğü askerlik statülerinden biri içerisinde askerlik mükellefiyetlerini 38 yaşını tamamladıkları yılın sonuna kadar yerine getirebilirler veya tabiiyetinde bulundukları diğer ülkede askerlik yapmış olduklarını belgelemek kaydıyla mükellefiyetlerini yerine getirmiş sayılırlar. Bunların 38 yaş sonuna kadar askerlikleri ertelenmiş kabul edilir.
Madde 3 - Askerlik çağı, yoklama devri, muvazzaflık ve yedek olmak üzere üç devreye ayrılır.
Madde 4 - (Değişik : 11/8/1941 - 4102/1 md.)
Yoklama devri, askerlik çağının başlangıcından kıtaya duhule kadardır.
Yoklama devrinde bulunup 8 inci madde mucibince askere istenmesi zamanı gelmemiş olanlarla 19 yaşında bulunanlar, seferberlik zamanlarında veya fevkalade hallerde Milli Müdafaa Vekâletinin istemesi ve İcra Vekilleri Heyetinin kabul ve Reisicumhurun tasdik eylemesile askere alınabilirler.
Bu takdirde bunlardan yoklamaları yapılmış olanlar sevk olunurlar. Yoklamaları yapılmamış olanlar için Milli Müdafaa Vekâletinin tâyin eyliyeceği her hangi bir zamanda askerlik meclisleri derhal toplanarak bunların yoklamalarını yaparlar ve askerliğine karar verilenler askere alınırlar.
Bu suretle askere alınanların kanunen alınmaları lazım gelen güne kadar yapacakları askerliği muvazzaf hizmetlerine masup edilir.
Madde 5 - (Değişik : 21/7/1999 - 4414/2 md.) Erbaş ve erler için muvazzaflık hizmet süresi; Kara, Deniz, Hava Kuvvetleri ile Jandarma Genel Komutanlığında on beş aydır. Bu sürenin, barışta, önce on beş aya ve bilâhare on iki aya kadar indirilmesine, Silâhlı Kuvvetlerin de ihtiyacı dikkate alınarak, Bakanlar Kurulunca karar verilebilir.
(Ek : 21/7/1999 - 4414/2 md.) 1076 sayılı Kanun hükmüne tâbi yükümlülerden; bu yükümlülüklerini istekleriyle veya seçim sonucu yedek subay adayı olmadıkları için erbaş veya er olarak yerine getireceklerin hizmet süresi aynı celbe tâbi olup, yedek subay adayı olarak ayrılanların hizmet süresinin yarısı kadardır.
Bu hizmetler askerlik şubesinden sevk tarihinden başlar. Belirtilen sürelerden fazla askerlik yapanların fazla hizmetleri, askerlik çağının sonundan iki kat olarak düşülür.
Bu Kanunun tespit ettiği esaslar dışında veya muvazzaflık hizmetini yapmadıkça hiç bir fert askerlik çağından çıkarılamaz.
Madde 6 - (Mülga : 27/7/1970 - 1315/3 md.)
Madde 7 - Muvazzaflık devrinin hitamından askerlik çağının nihayetine kadar olan kısım yedek devridir.
Bahriyede askerlik yapıp yedeğe geçenlerin bahriyeye alınmıyacak olanları kara ordusu yedeği sayılır.
Madde 8 - Her sene yoklamaları yapılarak numara çeken veya numarasız asker edilenler ihtiyaca göre Müdafaai Milliye Vekâletinden verilecek emir üzerine 21 yaşına girdikleri sene Mayısının veya Teşrinisanisinin birinci günlerinde kıtaata girmiş bulunmak üzere bir veya iki defa çağrılırlar.
Madde 9 - İhtiyaç halinde askerin toplanması ve terhis zamanları Erkânı Harbiyei Umumiyenin göstereceği lüzum ve Heyeti Vekilenin kararı üzerine Müdafaai Milliye Vekâletince kısmen veya kamilen değiştirilir.
Madde 10 - (Değişik 20/11/1984 - 3081/1 md.)
Askerlik yükümlülüğüne tabi tutulma ve bu yükümlülüğün nasıl yerine getirilmiş sayılacağına dair esaslar aşağıda gösterilmiştir.
l. (Değişik :16/4/l987 - 3358/6 md.) Her celp yılından evvel o yıl silah altına alınacak miktar, kaynak olarak Millî Savunma Bakanlığınca tespit edilerek Genelkurmay Başkanlığına bildirilir. Genelkurmay Başkanlığı da Türk Silahlı Kuvvetlerinin ihtiyaç miktarını tespit ederek Milli Savunma Bakanlığına bildirir.
2. (Değişik : 21/5/l992 - 3802/2 md .) O yıl askere alınacakların tamamı, mevcut celp sistemine uygun olarak temel askerlik eğitimine tabi tutulur. Her celp döneminde eğitim merkezlerine sevk edilen miktar Genelkurmay Başkanlığınca belirlenenden fazla ise; ihtiyaç fazlası olan yükümlüler, temel askerlik eğitimini mütaakip, o yılın 1 Ocak tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz alış kurları esas alınarak, dövizle askerlik için tespit edilen miktarın yarısının karşılığı Türk Lirası bedel ödemek veya istekte bulunan kamu kurum ve kuruluşlarında görev yapmak suretiyle askerlik hizmetlerini yerine getirmiş sayılırlar.
Saklı, yoklama kaçağı veya bakaya durumunda bulunanlar ihtiyaç fazlası kapsamına alınmazlar.
KANUN:2000/(EK-2 )
3. (Değişik:16/4/1987 - 3358/6 md . ) Genelkurmay Başkanlığınca Silahlı Kuvvet-lerin ihtiyacı olarak belirlenen yükümlüler askerlik hizmetini bu Kanun hükümlerine göre erbaş veya er olarak yerine getirirler.
Bedel ödemek isteğinde bulunanlar ile kamu kurum ve kuruluşlarında görevlendirileceklerin miktarı, Türk Silahlı Kuvvetleri ihtiyaç fazlası miktarından az ise; geri kalan ihtiyaç fazlası yükümlüler kalan askerlik hizmetini, bu Kanun hükümlerine göre erbaş veya er olarak yerine getirirler.
4. (Değişik :16/4/1987 - 3358/6 md: ) İhtiyaç fazlası yükümlülerle ilgili işlemler aşağıda belirtilmiştir.
A) Bedel ödemeye istekli olanlar ile ilgili işlemler :
a) Temel askerlik eğitimini müteakip, her celp döneminde, bedel ödeyecek yükümlü miktarı, Türk Silahlı Kuvvetleri ihtiyaç fazlası ve kamu kurum ve kuruluşları tarafından istenen yükümlü miktarı dikkate alınarak Genelkurmay Başkanlığınca tespit edilir.
b) Askerlik yükümlülüklerini bedel ödeyerek yerine getirecekler istekle tespit edilir.
c) İstekli miktarı Genelkurmay Başkanlığınca tespit edilen miktardan fazla olduğu takdirde; bedel ödeyecekler, bedel ödemeye istekli olanların tamamının iştirak ettirileceği kura ile tespit edilir.
d) İstekli miktarı, Genelkurmay Başkanlığınca tespit edilen miktara eşit veya az ise; kuraya başvurulmaz ve bunların tamamı bedel ödeyerek askerlik yükümlülüklerini yerine getirmiş sayılırlar.
e) Bedel ödemekten vazgeçen veya ödeme yükümlülüklerini vaktinde yerine getirmeyen yükümlüler, kalan askerlik sürelerini Türk Silahlı Kuvvetlerinde erbaş veya er olarak tamamlarlar.
f) Bedel ödeme esasları ve yükümlüler için uygulanacak işlemler ile bedel verecek yükümlülerin tespiti işlemi Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenir.
B) Kamu kurum ve kuruluşlarında görevlendirilecek yükümlülerle ilgili işlemler: a) Yükümlü istihdam etmek isteyen kamu kurum ve kuruluşları, ihtiyaç miktarını her celp döneminden iki ay önce bağlı veya ilgili bulundukları Bakanlık kanalı ile Milli Savunma Bakanlığına bildirirler.
b) Kamu kurum ve kuruluşlarında görevlendirilecek yükümlüler, bedel ödemek isteyenler dışında kalan yükümlüler arasından, Genelkurmay Başkanlığınca belirlenecek miktar ve esaslara göre, kura çekmek suretiyle tespit edilir ve ayrılır. Genelkurmay Başkanlığınca Türk Silahlı Kuvvetleri ihtiyacı olarak önceden belirlenen tahsil ve meslek gruplarında bulunan yükümlüler bu kuraya iştirak ettirilmezler.
c) Kamu kurum ve kuruluşlarında görevlendirilen yükümlülerin istihdam şekilleri ile tabi olacakları esas ve usuller Bakanlar Kurulu Kararı ile tespit edilir.
d) İhtiyaç fazlası olarak kamu kurum ve kuruluşları emrine verilen yükümlüler hakkında firar, hava değişimi ve izin tecavüzü, kısa süreli firar ve izin tecavüzü suçlarından dolayı Askerî Ceza, Disiplin Mahkemeleri Kuruluşu, Yargılama Usulü ve Disiplin Suç ve Cezaları Hakkında Kanun ve Askerî Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanunu hükümleri uygulanır. Bu konularda yükümlünün görev yerine en yakın askeri mahkeme veya disiplin mahkemesi yetkilidir.
e) Bu yükümlülerin kamu kurum ve kuruluşlarında çalıştıkları süre içerisinde askerliğe elverişli olmadıkları yolundaki müracaatları askeri hastaneler sağlık kurullarınca incelenerek, askerliğe elverişli olmadığı tespit edilenler hakkında Türk Silahlı Kuvvetleri Sağlık Yeteneği Yönetmeliği hükümleri uygulanır.
f) Kamu kurum ve kuruluşlarında istihdam edilecek yükümlülerin muayene ve tedavileri ile her türlü sağlık işlemleri görevlendirildikleri kamu kurum ve kuruluşlarınca yapılır.
g) Yükümlülerin Silahlı Kuvvetlerdeki erbaş ve erler gibi iaşe edilmeleri, giy-dirilmeleri, barındırılmaları ve diğer istihkakları Bakanlar Kurulunca belirlenecek esaslara göre bağlı bulundukları kamu kurum ve kuruluşlarınca karşılanır.
h) Yükümlüler diğer hususlarda verildikleri kamu kurum ve kuruluşlarının statü-süne tabidir.
5. (Değişik :16/4/1987 - 3358/6 md.) Yükümlülerin çalıştırılacakları kamu kurum ve kuruluşlarının Milli Savunma Bakanlığı ile ilişkileri, terhis işlemleri, kamu kurum ve kuruluşları ile ilgili diğer hususlar Bakanlar Kurulu Kararı ile tespit edilir.
6. Yükümlülüklerini kamu kurum ve kuruluşlarında çalışarak veya para ödeyerek yerine getirenler terhis edilerek yedeğe alınırlar. Bunların tamamı veya bir kısmı, eğitim, tatbikat, asayiş, olağanüstü hal, sıkıyönetim veya savaş hallerinde Bakanlar Kurulu Kararıyla göreve çağırılabilirler.
7. (Değişik : 16/4/1987 - 3358/6 md.) Seferberlik ve savaş hallerinde, bu maddenin askerlik yükümlülüğünün bedel ödeyerek veya kamu kurum ve kuruluşlarında çalışılarak yerine getirilmesi ile ilgili hükümleri uygulanmaz.
8. Türk Silahlı Kuvvetleri Sağlık Yeteneği Yönetmeliğine göre bedeni kabiliyeti askerliğe elverişli olmayanlar askerlik hizmetinden muaf tutulurlar.
9. Bir baba veya dul ananın oğullarından birisi, barışta veya savaşta askerlik hizmetini yerine getirmekte iken ölmüş veya görev sırasında ve kendilerine 5434 sayılı T.C.Emekli Sandığı Kanunu hükümlerine göre maluliyet aylığı bağlanmasını gerektirecek biçimde malul olmuş veyahut savaşta akibeti meçhul kalmış veya hakkında gaiplik kararı alınmışsa; ondan sonra gelen ilk oğlu, istekli olmadıkça silah altına alınmaz.
10. Türkiye'ye girdikleri tarihte yirmi iki yaşını doldurmuş veya geldikleri memlekette askerlik yapmış oldukları anlaşılan, Türkiye Cumhuriyeti uyruğuna girmiş göçmenler asker edilmezler.
11. Barışta, sıkıyönetim, olağanüstü hal veya seferberlik hallerinde veya savaşta, askerliğini henüz yapmadan, Genelkurmay Başkanlığının göstereceği lüzum üzerine Bakanlar Kurulunun gerekli gördüğü sahalarda özel olarak görevlendirilen gönüllüler, Bakanlar Kurulu Kararında belirtilen şartlara uydukları takdirde askerlik hizmetinden muaf tutulur.
12. Mülteciler ve Türkiye Cumhuriyeti uyruğunda olmayanlar asker edilmezler(1)
13. (Ek :16/4/1987 - 3358/6 md.; Değişik : 21/5/1992 - 3802/2 md.) Harp Okulları i1e Gülhane Askeri Tıp Akademisin (GATA) ve astsubay meslek yüksek okulları veya Türk Silahlı Kuvvetleri adına okudukları üniversite veya yüksekokullardan ilişiği kesilenlerin, bu okullarda ay olarak okudukları sürenin üçte biri muvazzaflık hizmetinden sayılır. Bu yükümlüler mutlaka temel askerlik eğitimine tabi tutulur.Ancak Harp Okullarında geçen sürenin muvazzaf askerlik hizmet süresini karşılaması halinde bunlar temel askerlik eğitimine tabi tutulmadan yedeğe geçirilirler.
Madde 11 - (Değişik : 20/11/1935 - 2850/1 md.)
Gönüllü asker, ancak deniz ve jandarma sınıflarile gedikli küçük zabitlik için alınır. Gönüllü için asgari kabul haddi on sekiz yaşını ikmaldir.
Madde 12 - Son yoklamada bulunmıyan ve bulunamadıklarına dair bu kanunda yazılı bir mazeret gösterememiş olanlara (Yoklama kaçağı), son yoklamada bulunarak numara ile veya numarasız asker edildikleri halde istenildikleri sırada gelmiyenlere veya gelipte askerlik yapacakları kıtalara gitmeksizin toplandıkları yerlerden veya yollardan savuşanlara (bakaya), askere girdikten sonra izin almaksızın savuşanlara (firar), askerde iken işleri için veya hastalanarak izin veya tebdilihava aldıkları halde izin veya tebdilhava gününü geçirenlere de (izinsiz), yirmi yaşlarına girmiş oldukları halde isimlerini nüfus ve ahziasker kütüğüne geçirmemiş bulunanlara da (saklı) denir. Alelûmum altı ay ve daha fazla talim görmüş erbaş ve ere (usta asker), altı aydan daha az talim görmüş veya hiç talim görmemiş erbaş ve ere (acemi asker) denir.

--->: Askerlik Kanunu

Madde 31 - (Değişik : 27/7/1970 -1315/1 md.)
Şubeleri dışındaki il ve ilçelerle, dış ülkelerde son yoklamasını yaptıranların her ne sebeple olursa olsun tayin edilen günde son yoklamaya gelmiyenlerin kur'a numaraları nüfusa kayıtlı bulundukları yer askerlik meclislerince çekilir. Askerliğe elverişli olanların kur'a çekimine esas olacak sıra numaraları asker alma teşkilâtınca yönetmelik esaslarına göre verilir.
Madde 32 - Her kazada numara çekildikten sonra örneği veçhile bir istatistik cetveli yapılır ve alt tarafı askerlik meclisi reisi ve âzaları tarafından tasdik edilerek yoklama cetveline yapıştırılır. İstatistiğin yapılmasiyle son yoklama bitmiş sayılır. Bu cetvelin sureti şube tarafından askerlik dairelerine ve askerlik dairelerince dahi şubelerden gelen cetveller birleştirilerek fırka veya kolordulara ve kolordulardan Müdafaai Milliye Vekâletine gönderilir. Bu cetveller erbaş ve er tertibine esastır
Madde 33 - (Mülga : 27/7/1970 -1315/3 md.)

Kısa hizmet

Madde 34 - (Mülga : 27/7/1970 -1315/3 md.)

Ertesi seneye bırakma

Madde 35 - (Değişik : 20/11/1935 - 2850/1 md.)
Son yoklama sırasında aşağıda gösterilen sebeblerle askerlik yapmıyacakları anlaşılanların muamele ve muayeneleri ertesi seneye bırakılır :
A) Vücudları askere yarıyacak derecede büyümemiş olanlar.
B) Zamanın geçmesiyle veya tedavi ile geçecek illet ve hastalıkları olduğu sıhhî muayene neticesinde anlaşılanlar ve mevkuf veya mahpus olanlar (bunlardan işbu kanunda yazılı çağırılma zamanına kadar iyileşecekleri veya mahpusiyetleri biteceği anlaşılanlar ertesi seneye bırakılmayıp bedenî kabiliyetlerine göre asker edilirler).
C) (Değişik : 11/9/1940 - 3920/1 md.) Askerî mekteplerle nizamname ve talimatnamelerine göre devam mecburiyeti olan resmî ve yüksek mekteplerle liseler ve orta mekteplerde ve tâli meslek mekteplerinde veya bu derecelerde olduğu Maarif Vekâleti tarafından veya müdürlüklerinden tasdik edilen hususi ecnebi mekteplerde ve aynı vasıfta bulundukları Maarif Vekâletince tasdikli memleket harici mekteplerde okumakta oldukları anlaşılanlar (Bunların ertesi seneye terki en çok 29 yaşını bitirinciye kadar uzar. Bu yaşa kadar tahsillerini bitirmemiş olanlar, iki sene üst üste sınıf geçemeyenler, yüksek bir mektebi bitirdikten sonra diğer yüksek bir mektebe veya ihtisas şubelerine ayrılmış müesseselerin ve Üniversitenin bir şubesini bitirdikten sonra diğer şubesine girenler; ertesi seneye bırakılmayıp asker edilirler. İşbu talebenin derslerine muntazaman devam etmeleri şartiyle tahsil saatleri haricinde memuriyet, vazife, sanat, ticaret ve ziraatle iştigalleri tecillerine mâni teşkil etmez.)
Son yoklama sırasında orta veya yüksek bir mektebi bitirerek memleket içinde ve dışında daha yüksek mekteplere kabul zamanı olmadığından dolayı girmemiş olanlar o sene içinde girerek lâzımgelen vesikaları gösterdikleri takdirde ertesi seneye bırakılırlar.
29 yaşına kadar ertesi seneye terkedilecek talebeler bir seferberlik halinde lüzum ve ihtiyaca göre, doğum sırasiyle asker edilir.
(Ek fıkra: 12/7/1941-4092/1; 9/5/1967-865/1md; Mülga: 27/7/1970-1315/3 md.)
D) İki oğlu olup ta biri askerde bulunan bir baba veya dul ananın askerlik çağına giren diğer oğlu, kardeşi muvazzaf hizmetini bitirinceye kadar.
Bir baba veya bir ananın ikiden ziyade oğlu olup ta ikisi askerde iken askerlik çağına giren diğer oğulları kardeşlerinden birisi muvazzaf hizmetini bitirinceye kadar sevk olunmazlar. (15 yaşından küçük olanlar ve geçime yardım edemeyecek derecedeki malûller hesaba katılmaz).
Bu fıkraya tâbi olanların muamelesi, celb ve sevk zamanında sevkin geciktirilmesi ve birlikte askere alınacaklar için baba veya dul ana hangisinin bırakılmasını isterse onun bırakılması suretiyle yapılır.
İşbu fıkranın hükümleri harb olmağı zamana mahsustur.
E) (Ek : 17/2/1947 - 5010/1 md.; Değişik : 27/6/1984 - 3031/2 md.) Aşağıda belirtilen yükümlülerin askere celp ve sevkleri, Millî Savunma Bakanlığınca 33 yaşını doldurdukları yılın sonuna kadar tehir edilebilir.
1. 13 Aralık 1960 tarihli ve 160 sayılı Kanun kapsamına giren kurumlarda görevli olup hizmetinin özelliği sebebiyle sevkinin tehirine ihtiyaç duyulan kamu personeli,
2. Devlet veya kendi hesaplarına yurt içinde veya yurt dışında staj, yüksek lisans, ihtisas veya doktora yapanlar,
3. (Ek:23/7/1999-4418/1 md.) Sporcuların aktif spor hayatının aşağıda belirtilen şartlarda devam ettiğinin belgelendirilmesi kaydıyla;
a) Olimpiyat Oyunları, Dünya ve Avrupa Şampiyonalarında ilk üç dereceye giren sporcular ile bu dereceleri alan takımların kadrolarında yer alan sporcular,
b) A Büyükler Millî Takım kadrolarında yer alan sporcular,
c) (Değişik:13/6/2001-4679/1md.) Türkiye Profesyonel 1 inci ve ikinci futbol liginde yer alan takımların kadrolarında bulunan profesyonel futbolcular.
d) (Değişik:13/6/2001-4679/1md.) Üç veya daha fazla ligi bulunan spor dallarında en üst iki ligde yer alan takımlar ile en az iki ligi bulunan spor dallarında en üst ligde yer alan takımların uluslararası kuralların öngördüğü sayıdaki sporcular,
(Değişik:23/7/1999-4418/1md.)Millî Savunma Bakanlığınca belirlenecek esaslar çerçevesinde, yukarıda belirtilen kamu personeli hakkında bağlı oldukları bakanlığın; Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği, Türkiye Büyük Millet Meclisi gibi herhangi bir bakanlığa bağlı veya ilgili bakanlığı bulunmayan kurum personeli ile staj, yüksek lisans, ihtisas veya doktora yapanların ilgili kurum amirinin; üçüncü bentte yer alan sporcular için ilgili bakanlığın teklifi üzerine, sevk tehiri işlemi yapılabilir.
(Değişik:21/7/1999-4414/3 md.) Bu Kanunun 86 ncı maddesine tâbi olup haklarında soruşturma açılanlardan ceza alanlar ile 89 uncu maddeye tâbi olanların sevkleri tehir edilmez. Ancak 89 uncu maddeye tâbi olan yükümlülerden, sevk tehir işlemine neden olan staj, yüksek lisans, ihtisas ve doktora öğrenimine başlangıç tarihleri, bakaya kaldıkları tarihten önce olanların sevk tehiri işlemi yapılabilir.
Askere celp ve sevki tehir edilenler, tehir müdettinden önce sevk tehirine sebep olan çalışmalarını bıraktıklarında, tehir teklifini yapan makamlar tarafından, durum, iki ay içinde Millî Savunma Bakanlığına bildirilir. Bu yükümlülerin sevk tehir işlemleri Milli Savunma Bakanlığınca iptal edilir.
F) (Ek : 17/5/1961- 303/1 md.) Yüksek öğrenim mezunlarından mesleklerine ait staj ve ihtisaslarını ikmal ettikten sonra, yurt içinde veya yurt dışında, çalıştıkları bilim dallarına dünya ölçüsünde bir yenilik veya ilerleme getiren orijinal araştırmalarda bulundukları, çalıştıkları ilim müesseselerince tevsik ve talep edilenlerin askere celp ve sevkleri, Millî Savunma Bakanlığınca 36 yaşını dolduruncaya kadar geri bırakılabilir.
KANUN:1999/(EK-2)
G) (Ek : 27/4/1976 - l983/1 md.; Değişik : 2.7.2005-5380/1 md.)

Oturma veya çalışma iznine sahip olarak işçi, işveren veya bir meslek ya da sanat mensubu sıfatı ile yabancı ülkelerde bulunan yükümlüler, durumlarını ispata yarayan belgeler ile bağlı bulundukları Türk konsolosluklarına başvurmaları halinde, bunların son yoklama, celp ve sevk gibi her türlü askerlik işlemleri, Millî Savunma Bakanlığı tarafından belirlenecek usûl ve esaslara uygun olarak otuz sekiz yaşını tamamladıkları yılın sonuna kadar ertelenebilir.<

--->: Askerlik Kanunu

Madde 61 - (Değişik : 31/5/1944 - 4576/1 md.)
Hazarda veya seferde silâh altına çağırılan muvazzaf veya yedek erbaş ve er resmi veya hususi her türlü işlerinde kendilerini temsil etmek üzere diledikleri bir şahsı ikinci fıkrada yazılı hükümler dairesinde tanzim edilecek bir vekâletname ile de tevkil edebilirler. 3499 sayılı Avukatlık Kanununun hükümleri mahfuzdur. Şu kadar ki, alâkalı mercilerce, bu erbaş ve erden avukatı bulunmıyanlar hakkında kendilerinin veya mümessillerinin talebi üzerine veya resen ve Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 465 nci maddesinin birinci fıkrasında yazılı şart aranmaksızın muzahereti adliyeye müteallik hükümler tatbik olunur.
Birinci fıkrada yazılı vekâletnameler askerliğe daveti mütaakıp ve kıtaya iltihaktan önce noterler, noterlik bulunmıyan yerlerde sulh hâkimleri veya vilâyet veya kaza jandarma komutanları ile askerlik şubeleri reisleri ve kıtaya iltihaktan sonra da Askerî Adli hâkimler, bölük komutanları veya bulundukları müessese âmirleri tarafından tanzim veya tasdik olunur. Bu vekâlatnameler hiç bir harca ve resme tabi değildir. Bu maddeye tevfikan tanzim kılınan vekâletnamelerin hükümleri erbaş ve erin terhislerinden iki ay sonrasına kadar devam eder.
Hazarda veya seferde silâh altına çağırılan muvazzaf veya yedek erbaş ve erlerin Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanuniyle Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunundaki muameleler sebebiyle ibraz edecekleri fakirlik ilmühaberleri bölük komutanları veya bulunduklan müessese âmirleri tarafından da verilebilir.

Yedek erbaş ve erden tecil edilecekler

Madde 62 - Bir seferberlik ve talim ve manevra için yedek erbaş ve erin çağrılmaları lâzım geldikçe, çürük olmalarından dolayı veya 63 ve 64 üncü maddelere tevfikan tecilleri icap edenler, ilk ve son yoklama sırasında anlaşılmış olmak lâzımdır.
Madde 63 - Asayişi dahilî veya her hangi bir seferberlik maksadiyle vuku bulan içtimalarda yedek erbaş ve erden hangi memuriyet ve hizmette bulunanların ve ne miktarının tecili lâzım geleceği daha vakti hazarda Erkânı Harbiyei Umumiyenin de muvafakati lâhik olmak şartiyle İcra Vekilleri Heyetince bir cetvel halinde tesbit, Müdafaai Milliye Vekâletiyle sair icap edenlere tebliğ edilir. Bunlar ve muvazzaf erbaş ve eri de dâhil olmak üzere bilumum demiryolları ve bu yolların son istasyonları olan limanlar memurin ve müstahdemin ve amelei daimesinden oldukları Vekaleti aidesinden verilecek defterlerle tebeyyün edenler seferberliğin ilânından üç ay akdem işbu hizmet ve memuriyetlere tâyin edilmiş olmak şartiyle seferberliğin ilk devrinde tecil edilirler. Vekâleti aideleri işbu müeccel memurin yerlerine yaşlılarını ve askerlikçe ilişiği bulunmıyanları peyderpey tedarik ve ihzara mecburdurlar. Şu kadar ki seferin ilk devrinde inkişaf edecek vaziyeti umumiyeye nazaran bunların tebdil edilerek lüzumu miktarının silah altına alınmaları veya devamı tecilleri ve sair suretle istihdamları hususu Başkumandanlık ve Heyeti Vekilece takdir ve tebliğ olunur ve seferin devamı esnasında görülecek hal ve vaziyete nazaran bu esası tanzim etmek için icap ettikçe aynı usula müracaat olunur. Bu maddenin birinci fıkrasında zikredilen cetvellere dâhil vazife erbabı talim ve manevra için silâh altına celp edilmezler. İkinci fıkrada zikredilen şimendifer müstahdemininin talim ve manevrada silâh altına celpleri keyfiyeti Nafıa Vekâletiyle Erkanı Harbiyei Umumiye arasında tesbit olunur. Mebuslar mebusluklarının devamı müddetince müecceldirler. Arzu edenler hizmeti askeriyelerini ifa ederler.
(Ek : 11/1/1983 - 2778/2 md.) Silahlı Kuvvetler bünyesinde veya yurt içi ve yurt dışı müttefik karargâhlarında çalışan sivil kilit ve uzman personelden Genelkurmay Başkanlığınca tespit edilenler, olağanüstü hal, seferberlik veya savaş halinin devamı müddetince ve bulundukları kadrolarda çalıştıkları sürece Millî Savunma Bakanlığın-ca ertelenirler. Bu personelin olağanüstü hal, seferberlik veya savaş halinin devamı süresince görevden ayrılmaları, bağlı bulundukları Komutanlığın iznine tâbidir. İzin almaksızın görevi terk edenler 3634 sayılı Millî Müdafaa Mükellefiyeti Kanununun 66 ncı maddesine göre cezalandırılırlar.
Madde 64 - Askerlik şubeleri 63 üncü maddeye tevfikan tecil olunanlardan başka daireleri dâhilindeki bilûmum resmî ve hususi hastanelerle hilâliahmer müessese-lerinde ve Hükümet veya ahali ellerinde olup ordunun iaşe ilbas ve teçhiz ve esliha ve mühimmatının tedarik ve ikmali noktasında istifade edileceği taallûk ettiği Vekâletin teklifi ve İcra Vekilleri Heyetinin tasdikı ile tebeyyün eden ve seddi hayatı umumiyeyi tazyik edecek olan fabrika ve müesseseler ve kömür ve emsali maden ocaklarında ve vesaiti nakliyei berriye ve bahriyede çalışan memurlar, usta ve mütehassıs amelei daimenin esamii memuriyet ve hizmetleriyle işbu hizmet ve memuriyetlere ne vakit girmiş olduklarını gösterir tasdikli cetvellerini vakti hazarda Hükümet marifetiyle mensup oldukları fabrika ve müesseselerden alarak hazır ederler ve birer suretini usulü veçhile Müdafaai Milliye Vekaletine gönderirler. Seferberliğin nev'ine göre bu gibilerden seferberlik ilânından laakal üç ay evvel tâyin edilmiş olmak şartiyle hangilerinin tecil edilmesi icap edeceği seferberlik emriyle beraber tebliğ kılınır ve bu suretle tecil olunanların seferberliğin uzadığı müddetçe tecillerine devam olunması ve tamamının veya bir kısmının askere celbi sebkedecek teklif üzerine İcra Vekilleri Heyeti karariyle icra olunur.
Madde 65 - 63, 64 üncü maddelerde yazılı sebeplerle silâh altına alınmaktan tecil edileceklerden maktu ve munzam olmak üzere iki nevi vergi alınır. Maktu vergi miktarı bir senei müecceliyet için seyyanen 25 liradır. Munzam vergi; kazanç, müsakkafat, arazi vergilerinin kezalik beher senei müecceliyet için bir mislidir. Kazanç vergisi üzerinden alınan kesri munzamlar bu hesaba dâhil değildir. Maktu vergi akabi tahakkukunda defaten, munzam vergiler asıllarına tebaan mütesavi taksitlerle tahsil olunur. Tecil edilmiş olanlar her hangi bir taksit zarfında tahtı silâha alınacak olurlarsa takip eden taksitten itibaren munzam vergileri terkin olunur.
Madde 66 - Memuriyetleri sebebiyle tecilleri lâzımgelenler bu memuriyete hangi tarihte tâyin edilmiş olduklarını gösterir merkezde daireleri memurin sicil müdiriyetlerince ve mülhakatta vali ve kaymakamlarca verilmiş birer vesika ve hizmet ve meslekleri sebebiyle tecil edilmeleri lazımgelenler dahi bulundukları müessese ve imalâthaneler müdiriyetlerinden verilmiş ve mahallî belediye meclislerince tasdik edilmiş birer şahadetname alarak ilk veya son yoklama zamanlarında yoklama heyetlerine ve yoklama bitmiş ise bulundukları mahal askerlik şubelerine göstermeleri veya göndermeleri ve çürüklerin dahi çürklükleri hakkında haber vermeleri lâzımdır.
Madde 67 - İlk ve son yoklama heyetleri ve askerlik şubeleri gösterilecek şahadetname veya verilecek haber ve alacakları cetveller üzerine ihtiyar meclisi ve heyetlerinden vesair icap edenlerden yapacakları sorgu üzerine memuriyet ve hizmet ashabının hizmet ve memuriyetlerine ve çürüklerin hekimlere muayene ettirilerek çürüklükleri derecesine göre künyelerine, cüzdanlarına, işaret eder ve altını tasdik eyler.
Madde 68 - Yukardaki maddeler veçhile hizmet ve memuriyetleri ve memuriyetlerin birinden diğerine bilâ fasıla geçmiş bulundukları halde tebdili memuriyetleri ve çürüklükleri hakkında vaktiyle haber vermemiş ve şahadetname göstermemiş ve kayıtlarına işaret ettirmemiş erbaş ve erin seferberlik ilânından sonraki iddiaları dinlenmez ve çürüklük iddiasında bulunanlar arkadaşlariyle silâh altına alınarak gidecekleri kıtalarda muayene olunurlar. İleli zâhire müstesnadır.
Madde 69 - (Değişik : 20/11/1935 - 2850/1 md.)
Seferberlik zamanlarında çağırılacak erbaş ve er ile muvazzaflardan beş sene ağır hapis ve daha ziyade cezayı müstelzim cürümler müstesna olmak üzere diğer bir cürüm veya kabahat ile maznun veya mahkûm (mevkuf veya mahpus olsun olmasın) olanların muhakemeleri veya mahkûm oldukları cezanın infazı terhislerine talik olunur.
Bu müddetler içinde dava ve ceza müruru zamanları işlemez.
Madde 70 - Çağrılma zamanında hasta oldukları cihetle gelemedikleri 27 nci madde veçhile ihtiyar meclisi veya mahalle heyetlerinin şahadetleri ve varsa askerî veya sivil hekimlerin raporlariyle yoklama heyetince anlaşılmış olan yedek erbaş ve er iyileştiklerinde emsalleri kadar hizmet etmek üzere askere alınırlar.

Askerde bulunanlardan aileleri fakir

Madde 71-73 - (Mülga : 11/8/1941 - 4109/14 md.)

Asker çağında bulunanların memleketlerinden harice
yolculuk yapabilmeleri

Madde 74 - Vilâyetleri haricine çıkmak istiyen her erkek hüviyet cüzdanını yanında götürmeğe ve esnayi seyahatte talep vukuunda polis ve jandarmalara göstermeğe mecburdur. Ellerinde hüviyet cüzdanı bulunmayıp da bâriz bir surette askerlik çağı haricinde görülenler (çocuk ve ihtiyarlar) mütesna olmak üzere diğer- leri veya cüzdanı bulunup da işbu cüzdanlarının askerlik hanelerine ve yaşlarına nazaran ilk ve son yoklamalarını yaptırdıklarına ve emsali silah altına alınmış olanlardan askerliklerini ifa ettiklerine veya tehir veya tecil edildiğine dair kayıt gösteremiyenlerin henüz yola çıkmamış iseler hareketine ve bidayetin yolculuğa müsaade edilmez. Bu gibilere vapur veya şimendiferle yolculukları esnasında tesadüf olunursa halleri tetkik olunmak üzere çıkacakları iskele veya istasyonların askerlik şubesine, yoksa zabıtasına ve zabıtaca da yakın askerlik şubesine teslim olunur. Vesaiti saire ile yolculuk yapanlar ilk uğrayacakları şubelere teslim olunur. Bunlardan hüviyetleri sabit olanlarla şubelerce takdir olunacak kefaleti nakdiyi verenler ahvali askeriyelerinin tetkikına devam olunmak üzere seyahatlerinde serbest bırakılır. Hüviyeti sabit olmadığı gibi kefaleti nakdiye de irae edemiyenlerin ahvali ve askerlikçe ilişiği bulunmadığı şubece en seri vasıta ile tahkik olunur ve neticei tahkikata kadar kasaba haricine çıkmamak ve sabah akşam ispatı vücut etmek üzere mahallî zabıtasına teslim olunur (işbu tahkikat âzami bir hafta içinde ikmal edilir). Tahkikat neticesinde askerlikçe ilişiği olmıyanlar serbest bırakılır. İlişiği olanlar 83, 84, 85, 86, 89, 96 ncı maddeler mucibince muameleye tabidir. Bir hafta zarfında tahkikat ikmal edilemezse telgrafla ve bulunmadığı takdirde en seri vasıta ile yolcunun gideceği mahaldeki şube ve zabıtaya malûmat verilerek muamelesi oraca tetkika devam edilmek üzere serbest bırakılır.
Madde 75 - Askerlik çağında olup şubesi dairesinden on beş günden fazla olmak üzere taşraya çıkmak istiyenler çıkmazdan evvel gidecekleri yerler hakkında köy ve mahalleleri ihtiyar meclisi veya heyetlerini veya şubelerini şifahen veya taahhütlü mektupla haberdar etmeğe, haber vermemiş iseler ilk ve son yoklama sırasında nerede bulunuyorlarsa bulundukları mahal ihtiyar meclisi ve heyetlerine veya şubelerine veya şubei asliyelerine veya sefaret ve şehbenderhanelerine bu suretle mahalli ikametlerini bildirmeğe borçludurlar.
Mahalli ikametlerini bildirmemeleri hasebiyle yoklama sırasında ahvalleri meçhul kalanlar ceza faslında yazılı cezayı görürler. Şubeler ve sefaret ve şehbenderhaneler bu hususta alacâkları malûmattan erbaş ve erin şubei asliyelerini haberdar ederler. Köy ve mahalle ihtiyar meclisi ve heyetleri köy ve mahallelerinde on beş günden ziyade oturan yabancıları yoklama sırasında ve firar, bakaya, yoklama kaçağı, izinsiz, saklıları her zaman şubelere haber vermeğe mecburdurlar.
Madde 76 - Seferberlikte asker çağında bulunanların yolculukları hakkında Müdafaai Milliye Vekâleti, Dahiliye Vekâleti ile müştereken bu fasılda yazılı olan kayıtlardan başka tedbirler kullanabilir.

Kıtaattan izinli ve tebdilihava suretiyle
ayrılacak erbaş ve er

Madde 77 - (Değişik : 12/11/1980 - 2338/5 md.)
Erbaş ve erlerin izin süreleri muvazzaflık hizmetinin her ayı için iki gün olarak hesap edilir ve bu izin süresi muvazzaflık hizmetinden sayılır. Bir yıl içerisinde verilen izin sürelerinin toplamı otuz günü geçemez. Muvazzaflık hizmetini yerine getirmek üzere kıt'a veya kurumlara katılmış olan erbaş ve erlere acemi eğitimini bitirmedikçe ve cezalılara ceza süresini tamamlamadıkça izin verilmez. Yılda otuz günden fazla izin ile acemi eğitimini tamamlamamış bulunan yükümlülerden fevkalade özürleri olduğu anlaşılanlara izin verebilmek hakkı asgari tugay komutanlığına (Deniz ve Hava Kuvvetlerinde eşidi) aittir. İzin ve hava değişimine gönderilecek olan erbaş ve erlerin ne kadar izinli veya hava değişimli olduklarını gösterir kıt'a komutanlığı veya askeri kurum amirliğince ellerine belge verildiği gibi ayrıca bu husus askerlik şubelerine yazılır ve şubeler de bu gibileri izinli ve hava değişimli defterlerine kaydederler ve süreleri sona erdiğinde kıtalarına sevk olunmalarını sağlarlar.
Acemi eğitimini tamamlayanlara kanuni izinlerinden sayılmak üzere, yol dahil on güne kadar izin verilebilir.
Madde 78 - (Değişik : 4/4/1929 - 1413/6 md.)
Muvazzaflardan tebdilhavaya gidenlerin tebdilhava müddetleri üç ay veya daha ziyade olduğu veya temdit veya tekrar ile üç ayı geçtiği halde müddetin üç aya kadar (dâhil) olan kısmı veya izin alan erbaş ve erin izin müddetlerinden her sene yalnız bir ayı muvazzaf hizmetlerinden sayılır. Bir aydan fazla izinleri muvazzaf hizmetten sayılabilmesi Büyük Erkânı Harbiye Riyasetinin muvafakati ve Millî Müdafaa Vekâletinin teklifi üzerine İcra Vekilleri Heyeti karariyle verilen umumi mahiyetteki izinlere aittir.
Muvazzaf hizmetlerini bitirmiş oldukları halde görülen lüzum üzerine terhisleri geciktirilmiş olanlara yedek ve cezalı erbaş ve erden tebdilhavaya gidenlerin ve izin alanların tebdilhava ve izin müddetleri, ne kadar olursa olsun tamamiyle hizmet ve cezalarından sayılır.
Hazarda üç aydan az tebdilhava alanların kıtalariyle irtibatları kesilmez, yalnız müddetleri ne olursa olsun tedbilhavaları hitamında muvazzaflık müddetlerinin ikmaline altı aydan az kalmış olanlar mukim bulundukları şubelerinin mensup oldukları kolordu emrine verilirler.
(Ek : 12/11/1980 - 2338/6 md.) 1076 sayılı Kanunun 3 ncü maddesi uyarınca, erbaş-er statüsüne geçirilenlerin alacakları hava değişiminin ancak birbuçuk aya kadar (dahil) olan kısmı muvazzaf hizmetlerinden sayılır.

Firar ve izinsizler

Madde 79 - Firarların kaçtıkları tarih ve üzerlerinde ne gibi eşya ve teçhizat götürdükleri mensup oldukları kıta ve müessese kumandanları tarafından askerlik şubelerine yazılır. Şubeler de gelen haberler üzerine bunları firar defterine yazarak elde edilmeleri için mahalli Hükümetine veya sair icap edenlere bildirir.
Madde 80 - (Değişik : 20/11/1935 - 2850/1 md.)
Kıt'a ve müesseselerden kaçan veya aldıkları izin ve tebdilihava müddetini geçiren erbaş ve er kıt'a ve şubelerce ele geçirilinciye kadar aranır ve elde edilenler nezaret altında kıt'alarına sevkedilmek üzere mahalli hükûmetine teslim olunur.
Firar ve izinsiz olarak geçen müddetlerle her hangi bir mahkemenin hükmettiği hapis cezaları muvazzaf ve yedek hizmetlerinden sayılmaz. Disiplin cezaları hizmetten sayılır.
Beraatle neticelenen davalarda mevkufiyet müddetleri hizmetten sayılır. Ancak muvazzaflardan altı ay talim görmemiş olanlara bu müddet tamamlattırılır. Yedeklere talim müddeti kadar hizmet yaptırılır.

Yaşlarını değiştirenler

Madde 81 - (Değişik : 20/11/1935 - 2850/1 md.)
Askerlik çağına girdikten sonra yaşlarını değiştirenlerin yaşlarında yapılan değişikliğin askerliklerine tesiri yoktur. Ancak son yoklama görmemiş olanlardan nüfus kütüğünde yazılı yaşları, şahıslarına uygun görülmiyenlerin yaşlarının tashihini nüfus kanununa göre aid olduğu mahkemeden istemek üzere askerlik meclisleri veya askerlik daire ve şube reisleri veya mahallinin en büyük mülkiye memuru tarafından müddeiumumiye müracaat olunur ve bilmuhakeme takdir olunacak yaşa göre askerlikleri yaptırılır.
Askerlik meclislerinin veya askerlik daire ve şube reislerinin veya mahallin en büyük mülkiye memurunun istemesi üzerine yaşları değiştirilenlerden değişen yaşlarına göre son yoklama görmemiş veya görmekte bulunmuş olanların yaşıtlarile yoklamaları yapılır. Arkadaşları son yoklama görmüş olanlardan 23 yaşını bitirmemiş bulunanlar yalnız muvazzaf hizmete ve 23 yaşını bitirmiş olanlar 86 ncı madde hükmüne tâbi tutulurlar ve muvazzaf hizmetini yaptıktan sonra yaşıtlarının bulunduğu sınıfa geçirilirler.
Askerlik çağına girmezden evvel yaşlarını değiştirenlerin değişen yaşları kabul olunur. Bunlardan yaşlarını büyütmüş olanlar değişen yaşlarına göre arkadaşları son yoklama görmemiş veya görmekte bulunmuş iseler arkadaşları veçhile yoklamaları yapılır. Yaşıtları son yoklama görmüş bulunanlar hakkında ise emsallerinin sevkedilmediğine göre 84 ve sevk edildiklerine göre 86 ncı maddeler mucibince muamele yapılır.
Madde 82 - Askerlik meclislerinin toplanmasiyle yoklamaların nasıl yapılacağı, numara çekilmesi ve numara çeken veya numarasız asker edilenlerle yedek erbaş ve erin toplanma ve sevkleri, muhtelif mürettebata tefrikleri ve ifayı hizmet edenlerin terhisleri tafsilâtı Müdafaai Milliye Vekâletince yapılacak talimat ile tâyin olunur.

--->: Askerlik Kanunu

Madde 91- Ellerindeki hüviyet cüzdanlarına nazaran askerlik çağına girmiş erbaş ve erden o senenin Temmuz’unun birinci gününe kadar ilk yoklamasını yaptırarak KANUN:1999/(EK-2)
cüzdanlarına işaret ettirmemiş bulunanları hükümet hizmetine alanlar (memurin müdürleri ve buna mümasil salâhiyettar memurlar) Türk Ceza Kanununun iki yüz otuzuncu maddesi mucibince tecziye edilir ve bilerek hususi hizmete alanlardan 1000 kuruş cezayi nakdî alınır.
Madde 92 - (Değişik : 20/11/1935 - 2850/1 md.)
Askerlik çağına girmiş erbaş ve erden girdikleri sene ilkteşrin sonuna kadar son yoklamasını yaptırarak nüfus hüviyet cüzdanına işaret ettirmemiş olanları bilerek resmi veya hususî hizmete alanlar Askerî Ceza Kanununa göre cezalandırılırlar.
Madde 93 - (Değişik : 20/11 /1935 - 2850/1 md.)
İlk ve son yoklamasını yaptırmış olsun olmasın 21 yaşına girmiş ve yaşıtları çağrılıp askere sevkedilmiş erbaş ve erden daha sonra sevk edileceklerini gösterir cüzdanlarında bir işaret bulunmıyanları bilerek resmi veya hususi hizmete alanlar, Askeri Ceza Kanununa göre cezalandırılırlar.
Seferberlikte bu gibileri ve yedek erbaşdan ve erden olup da çağırılmış oldukları halde gitmemiş bulunanları ve kıt'alardan kaçmış olanları veya izinsizleri bilerek resmî ve hususî hizmete alanlar ve bu gibilerin gizlenmelerine ve kaçmalarına yardımı dokunduğu anlaşılanlar askeri mahkemelere verilir.
Madde 94 - (Değişik : 24/7/1940 - 3899/1 md.)
A) Askerliklerini bitirip terhis edilen erbaş ve erden 54 üncü madde mucibince 3 ay içinde bir güna özürleri olmaksızın tezkere ve cüzdanlarını şubelerine kaydettirmeyenlerden beş lira para cezası alınır.
B) İlk veya son yoklama zamanlarında yapılan ilân üzerine yoklama memurlarına veya askerlik şubelerine ve elçilik ve konsolosluklara bizzat müracaatla veyahut yazı ile veya başka birisi vasıtasile hüviyet cüzdanını göndererek kanuni yoklamasını yaptırmayan yedek erbaş ve er beş lira para cezasile cezalandırılır.
Madde 95 - Askerlik çağında olup da şubeleri haricine gideceklerden gidecekleri yerleri esnayi azimette veya (75) inci madde mucibince gidecekleri yerlerde on beş günden ziyade kaldıkları halde oturdukları yerleri yoklama sırasında gittikleri köy ve mahalle ihtiyar meclis veya heyetlerine veyahut şubelerine bildirmiyenlerle o köy veya mahallenin ihtiyar meclisi veya heyetlerinden 500 kuruş cezayı nakdi alınır.
Madde 96 - (Değişik : 20/11/1935-2850/1 md.)
Görünüşe göre yirmi yaşlarına girmiş oldukları halde isimlerini nüfus kütüğüne yazdırarak cüzdan almamış saklılardan ele geçenler veya kendiliğinden gelenler Nüfus Kanunu mucibince nüfus kütüğüne yazılmak üzere nüfus idarelerine gönderilir. Nüfus idarelerince kütüğe yazılarak keyfiyet askerlik şubelerine hemen bildirilir. Bu gibilerden yaşlarına göre arkadaşlarının son yoklamaları yapılmış olanlar numarasız asker edilerek arkadaşlarının sevk edilmiş olup olmadıklarına nazaran haklarında 84 üncü veya 86 ncı maddelerin hükümleri tatbik olunur ve askerlikleri yaptırıldıktan sonra yaşıtlarının bulunduğu sınıfa geçirilir. Arkadaşları son yoklama görmemiş veya görmekte bulunmuş olanların yoklamaları ve askerlikleri onlar gibi yaptırılır.
Madde 97 - (Değişik : 20/11/1935 - 2850/1 md.)
Kıt'a ve müesseselerden kaçan erbaş ve er hakkında Askerî Ceza Kanununa göre muamele yapılır.
Madde 98 - (Değişik : 20/11/1935 - 2850/1 md.)
Askerlikten kısmen veya kâmilen kurtulmak için hile yapanlar ve bunların suç ortakları askerî mahkemelere verilir.
Madde 99 - Nüfus kütüklerinde yazılı olanları yoklama cetveline yazmamış ve yazdırmamış veya sair bir muamele sebebiyle gizlemiş olan veya saklılardan veyahut yeniden nüfus kütüğüne yazılan veya yaşlarını mahkeme vasıtasiyle değiştiren erbaş ve er hakkında askerlik şubelerine bir ay içinde haber vermemiş bulunan nüfus müdür ve memurları vazifelerini suiistimal etmiş sayılarak amirleri tarafından haklarında takibatı kanuniye yapılır.
Madde 100 - Celp ve sevkı lâzım gelen erbaş ve erin geri kalmasına ve silâh altına alınması icap edenlerin tecillerine veya tecilleri lâzımgelenlerin haksız olarak sevklerine sebebiyet verecek derecede askerlik defter ve cetvellerine yalan, yanlış ve eksik bir şey yazanlar, kanun ve talimatta yazılı cetvel ve defterleri nümunesi veçhile tutmıyanlar dikkatsizlik veya sahtekârlık töhmetiyle divanı harbe verilir.
Madde 101 - İşbu fasılda yazılı cezayi nakdiler ve numarasız asker edilmek muamelesi, mükellef nerede ele geçmişse toplu bulundukları zaman oranın askerlik meclisleri ve dağılmış iseler idare heyetlerince hüküm ve keyfiyet mahallî askerlik şubelerine tebliğ olunur.
Cezayi nakdiler Tahsili Emval Kanununa tevfikan tahsil edilir.
Madde 102 - İşbu kanuna tevfikan idare heyetince yapılacak her nevi muamele ve verilecek kararlarda askerlik şube reisi âzayı tabiiye sıfatiyle mecliste bulunur ve verilecek kararlarda rey sahibi olarak reyini verir.
Madde 103 - İşbu kanuna göre askerlik meclisleri veya kaza ve vilâyet idare heyetleri hakkındaki şikâyetler Dahiliye ve Müdafaai Milliye Vekâletlerince müştereken ve askerlik daire ve şube reisleriyle hekimler hakkındaki şikâyetler Müdafaai Milliye Vekâletince tahkik ettirilir.
İşbu meclis ve heyetlerle askerlik daire ve şubelerinin ve muayeneye memur hekimlerin verdikleri kararlar ve raporlar aleyhindeki itirazların kanuna derecei mutabakatını tetkik ve neticeye göre tashih ve tadil hakkı Müdafaai Milliye Vekâletine aittir. Buna da kanaat etmiyenler Şûrayı Devlete müracaat edebilirler.
Muvazzaflak müddetini azaltmak için bedeli nakdi
Madde 104 -108 - (Mülga : 20/11/1984 - 3081/2 md.)
Madde 109 - Kanunu mahsus mucibince yedek subay olacaklardan bedel alın-maz.
Madde 110 - Seferberlikte bedel alınmaz.
Madde 111 - (Mülga : 20/11 /1984 - 3081 /2 md.)
Ek Madde 1 - (Ek : 20/3/1980 - 2299/1 md.; Değişik : 2.7.2005-5380/2 md.)

Oturma veya çalışma iznine sahip olarak işçi, işveren sıfatıyla veya bir meslek ya da sanatı icra ederek, yurt içinde geçirilen süreler hariç olmak üzere, toplam en az üç yıl süre ile fiilen yabancı ülkelerde bulunan bu Kanun ile 1076 sayılı Yedek Subaylar ve Yedek Askerî Memurlar Kanununa tâbi yükümlüler, 38 yaşını tamamladıkları yılın sonuna kadar durumlarını ispata yarayan belgelerle birlikte bağlı bulundukları Türk konsoloslukları aracılığı ile askerlik şubelerine başvurmaları, 5.112 Euro veya karşılığı kadar yönetmelikte belirtilecek yabancı ülke parasını, başvuru tarihinden itibaren 38 yaşını tamamladıkları yılın sonuna kadar ödemeleri ve 21 gün süreli temel askerlik eğitimine tâbi tutulmaları halinde muvazzaf askerlik hizmetini yerine getirmiş sayılırlar. Dövizle askerlik hizmetinden yararlanmak üzere başvuranlar; öngörülen dövizi başvuru sırasında def’aten ödeyebilecekleri gibi, dörtte birini başvuru sırasında, kalanını 38 yaşını tamamladıkları yılın sonuna kadar olan süre içinde en çok üç eşit taksitte ödeyebilirler.