BRAHMANİZM
Hindistan'da yaygın olan batıl bir din. Buna
Hinduizm de denir. Vedacılığın devamıdır.
Hindistan'ın öz dini Brahmanizm'dir. Hindistan'da doğan
Budha'cılık diğer tabirli Buddizm* ve Cayna'cılık
gibi dinler, ancak Brahmanizm'in bir reformu veya buna bir tepki olarak
ortaya çıkmış dinlerdir. Brahmanlar (M.Ö. 800-600 ?) yıllarından
başlıyarak Brahman rahipler kastının egemenliği
ağırlığını göstermeye başladı.
Brahmanizmin felsefi sistemlerini iki ana akım çevresinde toplamak
mümkündür. Biri gelenekçi akım, öbürü tanrıcı
akım. Gerçekten Hint düşüncesine özgü birtakım
varsayım ve kurgular ile panteizmin ve âyinciliğin yanı
sıra bir sevgi doktrini sayılan bhakti de Hindistan'ı her
kişi için ayrı ve tek bir tanrı kavramına götürmüştür.
Çağdaş Hint düşünceleri bu sonuncu eğilimin ve daha
bir çok etkenin zoruyla inanç hoşgörüsüne dayanan bir dünya
dini kurmaya çalıştılar. Brahmanizm, Buddizm'deki dini
yayma geleneğine sahip olmamakla beraber, Hindistan'ın
dışına da taşmıştır.
Brahmanizm'in sayısız tanrıları
vardır, ama en önemlileri birkaç tanedir. Öteki tanrılar
onların uyduları olarak kabul edilir. Tanrılar (deva)
arasında bir büyüklük sırası bulunur. Brahmanizm
geliştikçe bu tanrılardan üçü ayrı bir üstünlük
kazandı: Brahma, Vişnu, Şiva. Dişi tanrı "enerji"yi
(Şakti) temsil eder. (Şakti'den Şakticilik doğdu).
Tanrılar arasında çeşitli akrabalıklar vardır.
Birçokları da birbirleriyle kaynaşır: En önemlileri
Harihara (Şiva ile Vişnu) ve Ardhanari'dir (Şiva ile
Şakti'si). Tanrılarda tıpkı insanlar gibi
davranırlar. Ruh göçümünden kendilerini kurtaramazlar, bugünkü
dünyada onlar da er geç öleceklerdir. Dinin alt tabakalarında
ağaca ve özellikle incir ağacına tapınma çok yaygındır.
Veda'lar, karışık çok tanrıcılığın
mezheplere bölünme çağlarında bir düzene girer ve yüce bir
ilkeyi hakim kılmağa yani tek tanrıcılığa dönüşmeğe
yönelir. İnançların ve ibadetlerin temelindeki efsanevî tanrı
kalıbının şu veya bu adı taşıması
filozoflar için pek önemli değildir. Esas amaç tanrısallığı
gerçekleştirebilmektir. Bu da kurtuluş (mokşa) demektir.
Mokşa'ya sayısız yollardan geçilerek varılır.
Ama bunları belli başlı iki ana yolda toplamak mümkündür:
beden ve ruh çilesi (yoga), ve mistik temaşa (bhakti). Bu iki yolda
Bilgi'ye (inana) açılır.
Brahmanizm Hindistan'daki diğer dinlerden Tenâsüh
(ruh göçü) ve Kast sistemi ile ayrılır. Şu halde bu
dinin iki ana esası vardır:
1- Tenâsüh inancı: Ölümden sonra canlı
varlıkların ruhlarının bir bedenden diğer bedene
göçmesidir. Ruhlar bu şekilde yükselebildiği gibi
aşağı derecelere de inebilir.
2- Kast sistemi: Aryânî ırkı kendi
üstünlük ve bütünlüklerini koruyabilmek için halkı birbirinden
farklı sosyal sınıflara ayırmışlardır.
Bu sınıflar sırasıyla şöyledir:
a- Brahmanlar (din adamları ve bilginler).
b- Kısatriyalar (prensler ve askerler).
c- Vaisyaslar -Vikyalar (hayvancılık ve
tarımla uğraşanlar).
d- Çudralar (işçiler, sanatkârlar ve köleler).
Bir de bu sınıfların
dışında kalan "Parya"lar vardır ki onlar
insan bile sayılmazlar.
Bu dinde Tanrı, yaratıcı Brahma,
koruyucu Vişna ve tahrik edici Şiva'dan ibarettir.
Ayinler mezheplere göre düzenlenmiştir. Bu yüzden
çok çeşitli âyinler vardır. Tapınma bakımından
en belirgin olay puja, yani "yüceltme"dir. Puja, daha eski
kurban törenlerinin yerini almıştır. Özel ibadet hergün
aile reisi veya "ev rahibi" tarafından yapılır.
Genel törenler tapınakta rahiplerce yönetilir. Bu tören sırasında
heykele çiçekler sunulur, heykel yıkanır, giydirilir, süslenir,
tütsülenir. Dua, vedalardan beri kutsal sayılan bir işlemdir.
Duanın belirli durumlara göre kesin olan kuralları aynen
uyularak okunması çok önemlidir. Ayinlerde vücut hareketleri (mudra)
Brahmanalar'dan bu yana şekil ve anlam bakımından kesin
olarak belirlenmiştir. Ayrıca ibadetle ilgili eşyalar da
kullanılır: Çanaklar, testiler, ayna, lambalar, sedef borular,
çanlar vb. Brahman dini mensuplarının hayıtını
başından sonuna kadar resmî âyinler doldurur. Halk bayramlarında
çok büyük kalabalıklar çeşitli yerlere hacca giderler veya
tapınaklarda toplanırlar.
Ayinleri rahipler (brahman) yönetir. Brahmanlar doğuştan
kutsal birer varlıktır. Dini törenlerde veda'yı uygulamak,
bu kitaptan yorumlar yapmak ve din geleneklerini öğretmek
yetkilerine sahiptirler. Sabahları yapılan dini törenlerde, karıları
Brahminler onlara yardım eder. Bütün Hindistan rahipleri Brahman'dır;
ancak çoğu, dünya işleriyle de uğraşır,
özellikle çiftçilik yaparak geçinirler. Brahmanlar'ın ayırt
edici özelliği, rahip olurken takılan pamuktan
yapılmış kutsat bir şerittir. Kutsal kitapları
"Brahman''larla "Upanişad"lardır.
Hindistan'da yaygın olan batıl bir din. Buna
Hinduizm de denir. Vedacılığın devamıdır.
Hindistan'ın öz dini Brahmanizm'dir. Hindistan'da doğan
Budha'cılık diğer tabirli Buddizm* ve Cayna'cılık
gibi dinler, ancak Brahmanizm'in bir reformu veya buna bir tepki olarak
ortaya çıkmış dinlerdir. Brahmanlar (M.Ö. 800-600 ?) yıllarından
başlıyarak Brahman rahipler kastının egemenliği
ağırlığını göstermeye başladı.
Brahmanizmin felsefi sistemlerini iki ana akım çevresinde toplamak
mümkündür. Biri gelenekçi akım, öbürü tanrıcı
akım. Gerçekten Hint düşüncesine özgü birtakım
varsayım ve kurgular ile panteizmin ve âyinciliğin yanı
sıra bir sevgi doktrini sayılan bhakti de Hindistan'ı her
kişi için ayrı ve tek bir tanrı kavramına götürmüştür.
Çağdaş Hint düşünceleri bu sonuncu eğilimin ve daha
bir çok etkenin zoruyla inanç hoşgörüsüne dayanan bir dünya
dini kurmaya çalıştılar. Brahmanizm, Buddizm'deki dini
yayma geleneğine sahip olmamakla beraber, Hindistan'ın
dışına da taşmıştır.
Brahmanizm'in sayısız tanrıları
vardır, ama en önemlileri birkaç tanedir. Öteki tanrılar
onların uyduları olarak kabul edilir. Tanrılar (deva)
arasında bir büyüklük sırası bulunur. Brahmanizm
geliştikçe bu tanrılardan üçü ayrı bir üstünlük
kazandı: Brahma, Vişnu, Şiva. Dişi tanrı "enerji"yi
(Şakti) temsil eder. (Şakti'den Şakticilik doğdu).
Tanrılar arasında çeşitli akrabalıklar vardır.
Birçokları da birbirleriyle kaynaşır: En önemlileri
Harihara (Şiva ile Vişnu) ve Ardhanari'dir (Şiva ile
Şakti'si). Tanrılarda tıpkı insanlar gibi
davranırlar. Ruh göçümünden kendilerini kurtaramazlar, bugünkü
dünyada onlar da er geç öleceklerdir. Dinin alt tabakalarında
ağaca ve özellikle incir ağacına tapınma çok yaygındır.
Veda'lar, karışık çok tanrıcılığın
mezheplere bölünme çağlarında bir düzene girer ve yüce bir
ilkeyi hakim kılmağa yani tek tanrıcılığa dönüşmeğe
yönelir. İnançların ve ibadetlerin temelindeki efsanevî tanrı
kalıbının şu veya bu adı taşıması
filozoflar için pek önemli değildir. Esas amaç tanrısallığı
gerçekleştirebilmektir. Bu da kurtuluş (mokşa) demektir.
Mokşa'ya sayısız yollardan geçilerek varılır.
Ama bunları belli başlı iki ana yolda toplamak mümkündür:
beden ve ruh çilesi (yoga), ve mistik temaşa (bhakti). Bu iki yolda
Bilgi'ye (inana) açılır.
Brahmanizm Hindistan'daki diğer dinlerden Tenâsüh
(ruh göçü) ve Kast sistemi ile ayrılır. Şu halde bu
dinin iki ana esası vardır:
1- Tenâsüh inancı: Ölümden sonra canlı
varlıkların ruhlarının bir bedenden diğer bedene
göçmesidir. Ruhlar bu şekilde yükselebildiği gibi
aşağı derecelere de inebilir.
2- Kast sistemi: Aryânî ırkı kendi
üstünlük ve bütünlüklerini koruyabilmek için halkı birbirinden
farklı sosyal sınıflara ayırmışlardır.
Bu sınıflar sırasıyla şöyledir:
a- Brahmanlar (din adamları ve bilginler).
b- Kısatriyalar (prensler ve askerler).
c- Vaisyaslar -Vikyalar (hayvancılık ve
tarımla uğraşanlar).
d- Çudralar (işçiler, sanatkârlar ve köleler).
Bir de bu sınıfların
dışında kalan "Parya"lar vardır ki onlar
insan bile sayılmazlar.
Bu dinde Tanrı, yaratıcı Brahma,
koruyucu Vişna ve tahrik edici Şiva'dan ibarettir.
Ayinler mezheplere göre düzenlenmiştir. Bu yüzden
çok çeşitli âyinler vardır. Tapınma bakımından
en belirgin olay puja, yani "yüceltme"dir. Puja, daha eski
kurban törenlerinin yerini almıştır. Özel ibadet hergün
aile reisi veya "ev rahibi" tarafından yapılır.
Genel törenler tapınakta rahiplerce yönetilir. Bu tören sırasında
heykele çiçekler sunulur, heykel yıkanır, giydirilir, süslenir,
tütsülenir. Dua, vedalardan beri kutsal sayılan bir işlemdir.
Duanın belirli durumlara göre kesin olan kuralları aynen
uyularak okunması çok önemlidir. Ayinlerde vücut hareketleri (mudra)
Brahmanalar'dan bu yana şekil ve anlam bakımından kesin
olarak belirlenmiştir. Ayrıca ibadetle ilgili eşyalar da
kullanılır: Çanaklar, testiler, ayna, lambalar, sedef borular,
çanlar vb. Brahman dini mensuplarının hayıtını
başından sonuna kadar resmî âyinler doldurur. Halk bayramlarında
çok büyük kalabalıklar çeşitli yerlere hacca giderler veya
tapınaklarda toplanırlar.
Ayinleri rahipler (brahman) yönetir. Brahmanlar doğuştan
kutsal birer varlıktır. Dini törenlerde veda'yı uygulamak,
bu kitaptan yorumlar yapmak ve din geleneklerini öğretmek
yetkilerine sahiptirler. Sabahları yapılan dini törenlerde, karıları
Brahminler onlara yardım eder. Bütün Hindistan rahipleri Brahman'dır;
ancak çoğu, dünya işleriyle de uğraşır,
özellikle çiftçilik yaparak geçinirler. Brahmanlar'ın ayırt
edici özelliği, rahip olurken takılan pamuktan
yapılmış kutsat bir şerittir. Kutsal kitapları
"Brahman''larla "Upanişad"lardır.
